So sánh tội chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh với tội chống mệnh lệnh?

Thứ ba, 31/01/2023, 16:42:14 (GMT+7)

Trong bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ so sánh tội chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh với tội chống mệnh lệnh

MỤC LỤC

MỤC LỤC

Nội dung

Tội chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh

Tội chống mệnh lệnh

Căn cứ pháp lý

Điều 395 Bộ luật Hình sự

Điều 394 Bộ luật Hình sự

Khách thể

Tội phạm này xâm phạm đến quan hệ chỉ huy, phục tùng trong quân đội. Ngoài ra, tội phạm này còn có thể xâm phạm đến các quan hệ xã hội khác như: làm cho đơn vị không hoàn thành nhiệm vụ, xâm phạm tính mạng, sức khoẻ của người khác.

Mặt khách quan

Hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm này được thể hiện ở hành vi chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh của người chỉ huy hoặc cấp trên có thẩm quyền.

Chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh là chấp hành một cách chiếu lệ (lơ là, qua loa, đại khái không quan tâm đến kết quả công việc,...), chậm trễ (không đúng thời gian quy định về thời điểm bắt đầu, kết thúc và tiến độ thực hiện mệnh lệnh) hoặc tuỳ tiện (tự ý thay đổi nội dung mệnh lệnh).

Hành vi chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh chỉ cấu thành tội phạm khi gây ra hậu quả nghiêm trọng về tính mạng, sức khoẻ, về vũ khí, tài sản hoặc kết quả hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị.

Để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội cần xác định mối quan hệ nhân quả giữa hành vi chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh và hậu quả xảy ra. Tội phạm hoàn thành từ thời điểm có hậu quả nghiêm trọng xảy ra.

Hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm này được thể hiện ở hành vi từ chối chấp hành hoặc cố tình không thực hiện mệnh lệnh của người chỉ huy trực tiếp hoặc của cấp trên có thẩm quyền.

Từ chối không thực hiện mệnh lệnh là hành vi, có thể bằng lời nói hoặc hành động, công khai thể hiện sự chống lại mệnh lệnh của người chỉ huy có thẩm quyền.

Cố tình không thực hiện mệnh lệnh là hành vi tuy không công khai thể hiện sự chống lại mệnh lệnh nhưng cố tình không thực hiện nhiệm vụ được giao, mặc dù không có trở ngại gì.

Người chỉ huy trực tiếp là quân nhân được giao chỉ huy một tổ chức bộ đội nhất định từ tiểu đội hoặc tương đương trở lên và người phạm tội thuộc trong biên chế của tổ chức đó. Cấp trên có thẩm quyền là người có chức vụ cao hơn (nếu người phạm tội và người bị hại cùng biên chế trong một tổ chức bộ đội nhất định) hoặc là người có cấp bậc quân hàm cao hơn (nếu không cùng biên chế trong một tổ chức bộ đội).

Nếu người phạm tội và người bị hại không cùng biên chế trong một tổ chức bộ đội nhất định nhưng cùng được giao thực hiện một nhiệm vụ nhất định thì người được giao phụ trách là cấp trên, nếu không ai được giao phụ trách thì người có cấp bậc quân hàm cao hơn là cấp trên.

Mệnh lệnh là lệnh của cấp trên (bằng lời nói hoặc văn bản) bắt buộc cấp dưới phải chấp hành. Mệnh lệnh có thể bị chống lại một phần hay toàn bộ. Mệnh lệnh này phải là mệnh lệnh hợp pháp của người chỉ huy có thẩm quyền.

Hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành của tội phạm. Tội phạm hoàn thành từ thời điểm người vi phạm thực hiện một trong các hành vi nêu trên.                        

Chủ thể

Chủ thể của tội chống mệnh lệnh là chủ thể đặc biệt. Chỉ những người được quy định tại Điều 392 Bộ luật Hính sự mới có thể bị bắt buộc phục tùng mệnh lệnh.

Ngoài ra, người phạm tội phải đáp ứng đủ điều kiện về tuổi chịu trách nhiệm hình sự và có đầy đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự.

Mặt chủ quan

Tội phạm được thực hiện do lỗi vô ý, có thể là lỗi vô ý do tự tin hoặc lỗi vô ý do cẩu thả. Người phạm tội thấy trước hành vi của mình có thể gây hậu quả nguy hiểm cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn chặn được (vô ý do tự tin) hoặc không thấy được hậu quả, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước (vô ý do cẩu thả).

Tội chống mệnh lệnh được thực hiện do lỗi cố ý trực tiếp hoặc lỗi cố ý gián tiếp, tức là người phạm tội hoàn toàn nhận thức được hành vi chống mệnh lệnh của mình, biết trước được hậu quả của hành vi này nhưng mong muốn hậu quả xảy ra hoặc dù không mong muốn nhưng có ý thức bỏ mặc cho hậu quả xảy ra.

Động cơ phạm tội có thể là do thù tức đối với người chỉ huy, động cơ cá nhân, sợ hy sinh, gian khổ,...Mục đích phạm tội rất đa dạng và có thể là nhằm để người chỉ huy không hoàn thành nhiệm vụ, bị mất uy tín hoặc để được thay đổi nhiệm vụ, vị trí công tác,... Động cơ và mục đích phạm tội tuy không phải là yếu tố bắt buộc để định tội nhưng có ý nghĩa trong việc quyết định hình phạt đối với người phạm tội.

Hình phạt

Điều 395 Bộ luật Hình sự quy định 02 Khung hình phạt đối với người phạm tội như sau:

- Người nào chấp hành mệnh lệnh của người có thẩm quyền một cách lơ là, chậm trễ, tùy tiện gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Trong chiến đấu;

b) Trong khu vực có chiến sự;

c) Trong thực hiện nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn;

d) Trong tình trạng khẩn cấp;

đ) Gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.

 

Điều 394 Bộ luật Hình sự quy định 04 Khung hình phạt đối với người phạm tội như sau:

- Người nào từ chối chấp hành hoặc cố ý không thực hiện mệnh lệnh của người có thẩm quyền, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Là chỉ huy hoặc sĩ quan;

b) Lôi kéo người khác phạm tội;

c) Dùng vũ lực;

d) Gây hậu quả nghiêm trọng.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Trong chiến đấu;

b) Trong khu vực có chiến sự;

c) Trong thực hiện nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn;

d) Trong tình trạng khẩn cấp;

đ) Gây hậu quả rất nghiêm trọng.

- Phạm tội gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Bộ luật Hình sự

Luật Hoàng Anh

Dịch vụ pháp lý

Để nhận tin tức và quà tặng từ Luật Hoàng Anh

Đăng ký email

Số điện thoại nhận tin

© Bản quyền thuộc về -Luật Hoàng Anh- Mọi sự sao chép phải được sự chấp thuận của Luật Hoàng Anh bằng văn bản.
Lên đầu trang zalo.png messenger.png 0908 308 123
Tư  vn  min  phí  ngay Chat  vi  lut  sư