So sánh tội chống loài người với tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành?

Nội dung

Tội chống loài người

Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược

Căn cứ pháp lý

Điều 422 Bộ luật Hình sự

Điều 421 Bộ luật Hình sự

Khách thể

Khách thể của tội chống loài người là sự sống của dân cư ở một khu vực hoặc một quốc gia, nguồn sống, cuộc sống văn hoá, tinh thần của một nước, nền tảng xã hội của một xã hội, sự sống của con người, của động, thực vật trong một khu vực và môi trường tự nhiên.

Khách thể của tội phạm là nền hoà bình ở một khu vực và hoà bình thế giới; độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của một hay nhiều quốc gia (tuỳ thuộc vào quy mô của cuộc chiến tranh).

Mặt khách quan

Mặt khách quan của tội chống phá loài người thể hiện ở các nhóm hành vi sau đây: diệt chủng, diệt sinh và diệt môi trường tự nhiên.

Diệt chủng là hành vi tiêu diệt sự sống của một nhóm người, vi phạm công ước ngày 9 tháng 12 năm 1948 của Liên hợp quốc về phòng ngừa và chống tội diệt chủng. Theo quy định này, thì các hành vi sau đây được coi là phạm tội diệt chủng: giết thành viên của một nhóm người; xâm phạm nghiêm trọng sự toàn vẹn về thể xác hay tinh thần của các thành viên của một nhóm người; cố tình đặt một nhóm người trong những điều kiện tất yếu dẫn đến sự tiêu diệt toàn bộ hay bộ phận của nhóm người đó; có những hành vi nhằm cản trở việc sinh đẻ trong một nhóm người; di chuyển bắt buộc các trẻ em của một nhóm người này sang một nhóm người khác. Do không liệt kê hết các hành vi diệt chủng cho nên, tại Điều 342 Bộ luật hình sự nước ta quy định diệt chủng bao gồm các hành vi: tiêu diệt hàng loạt dân cư của một khu vực; phá huỷ các nguồn sống; phá huỷ cuộc sống văn hoá, tinh thần của một nước; làm đảo lộn nền tảng của một xã hội nhằm phá hoại xã hội đó và các hành vi diệt chủng khác.

Diệt sinh là hành vi huỷ diệt sự sống của động thực vật trên một địa bàn nhất định. Địa bàn nhất định là một khu vực địa lý có tầm quan trọng đối với sự sống của một nhóm dân cư. Hậu quả của hành vi diệt sinh là: phá huỷ làng mạc, cây cối, tiêu diệt động vật; đất đai bị biến chất, không khí, nguồn nước bị ô nhiễm; nguồn thức ăn, môi trường sống của con người, động vật bị huỷ hoại; làm cho sự sống của con người, động vật, thực vật không còn tồn tại.

Diệt môi trường tự nhiên là hành vi phá huỷ môi trường tự nhiên làm mất sự cân bằng giữa các yếu tố của môi trường tự nhiên. Hậu quả của hành vi diệt môi trường tự nhiên là đảo lộn điều kiện sống của sinh vật, dẫn tới huỷ diệt sự sống của con người. Do vậy, diệt sinh, diệt môi trường tự nhiên thực chất là những giai đoạn của quá trình diệt chủng hay là những phương tiện của diệt chủng.

Hậu quả của tội phạm là thiệt hại về sự sống của dân cư ở một khu vực hoặc một quốc gia, nguồn sống, cuộc sống văn hoá, tinh thần của một nước, nền tảng xã hội của một xã hội, sự sống của con người, của động, thực vật trong một khu vực và môi trường tự nhiên.

Tuy nhiên, hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc để xác định tội danh. Tội chống loài người có cấu thành hình thức, tội phạm được hoàn thành khi có một trong những hành vi diệu chủng; hoặc diệt sinh hoặc diệt môi trường tự nhiên xảy ra.

Mặt khách quan của tội phạm thể hiện ở các hành vi: tuyên truyền, kích động, chuẩn bị, tiến hành, tham gia chiến tranh xâm lược.

Tuyên truyền, kích động chiến tranh xâm lược là hành vi đi ngược lại nguyên tắc cấm đe doạ bằng vũ lực và sử dụng vũ lực được quy định tại Hiến chương Liên hợp quốc. Theo quy định tại các khoản 2-3 Điều 2 Hiến chương Liên hợp quốc thì: "Tất cả các thành viên Liên hợp quốc giải quyết các tranh chấp quốc tế của họ bằng biện pháp hoà bình, sao cho không tổn hại đến hoà bình, an ninh quốc tế và công lý; tất cả các thành viên Liên hợp quốc từ bỏ đe doạ bằng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế nhằm chống lại sự bất khả xâm phạm về lãnh thổ hay nền độc lập chính trị của bất cứ quốc gia nào".

Đối tượng tuyên truyền, kích động là nhân dân nước đi xâm lược, nước bị xâm lược. Kẻ phạm tội cùng một lúc có thể tuyên truyền, kích động nhân dân trong nước hoặc nhân dân nước ngoài hoặc có thể tuyên truyền kích động cả hai.

Hình thức tuyên truyền, kích động có thể bằng lời nói, hoặc phim ảnh, tài liệu.

Phương tiện kích động tuyên truyền bao gồm: phương tiện thông tin đại chúng, phim ảnh; tại hội nghị hoặc phát biểu trước đám đông...

Chuẩn bị chiến tranh xâm lược là làm những công việc chuẩn bị các điều kiện vật chất, tinh thần hoặc tạo ra các nguyên cớ để tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược. Chuẩn bị chiến tranh cũng có thể là việc lập kế hoạch tấn công, xâm chiếm, dồn dịch lực lượng, chuyển quân tới áp sát biên giới nước định tấn công, hướng vũ khí tấn công từ xa (như: vũ khí hạt nhân, tên lửa tầm xa...) về phía quốc gia mà kẻ phạm tội chuẩn bị xâm lược. Tiến hành chiến tranh xâm lược là trực tiếp tiến công xâm lược nước khác bằng lực lượng vũ trang, phương tiện kỹ thuật quân sự. Khi tiến hành chiến tranh xâm lược, kẻ tiến hành chiến tranh có thể tiến vào sâu trong lãnh thổ nước bị xâm lược. Hoặc có thể ở bên ngoài lãnh thổ nước bị xâm lược và dùng phương tiện kỹ thuật quân sự để bắn phá vào lãnh thổ nước bị xâm lược.

Hành vi tiến hành chiến tranh xâm lược có thể xảy ra đồng thời với sự tuyên chiến của kẻ phạm tội nhưng kẻ tiến hành chiến tranh cũng có thể không tuyên chiến. Tham gia chiến tranh xâm lược là hành vi của nước thứ ba đứng ngoài cuộc xung đột nhưng tham gia vào các hoạt động chiến tranh như: cung cấp của cải, vật chất, vũ khí, phương tiện kỹ thuật quân sự cho kẻ tiến hành chiến tranh; giúp cố vấn quân sự cho kẻ tiến hành chiến tranh; cho mượn, cho thuê lãnh thổ để kẻ tiến hành chiến tranh tập kết lực lượng hậu cần, tiến hành chiến tranh hoặc cho quân đội của mình tham chiến cùng với kẻ tiến hành chiến tranh.

Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược là tội phạm có cấu thành hình thức. Hậu quả không phải dấu hiệu định tội. Tội phạm hoàn thành khi có một trong những hành vi tuyên truyền, kích động, chuẩn bị, tiến hành, tham gia chiến tranh xâm lược xảy ra.

Chủ thể

Chủ thể của tội phạm là người từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự.

Mặt chủ quan

Tội phạm được thực hiện do lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức rõ hành vi phạm tội của mình là nguy hiểm, thấy trước hậu quả của hành vi và mong muốn hậu quả xảy ra. Mục đích phạm tội là dấu hiệu bắt buộc thuộc mặt chủ quan của cấu thành tội phạm.

Hình phạt

Điều 422 Bộ luật Hình sự quy định 02 khung hình phạt đối với người phạm tội như sau:

- Khung hình phạt phạt tù từ 10 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình đối với người trong thời bình hay trong chiến tranh mà thực hiện hành vi tiêu diệt hàng loạt dân cư của một khu vực, phá hủy nguồn sống, phá hoại cuộc sống văn hóa, tinh thần của một quốc gia hoặc một vùng lãnh thổ độc lập, có chủ quyền, làm đảo lộn nền tảng của một xã hội nhằm phá hoại xã hội đó hoặc thực hiện hành vi diệt chủng khác hoặc thực hiện hành vi diệt sinh, diệt môi trường tự nhiên.

- Khung hình phạt phạt tù từ 10 năm đến 20 năm đối với người phạm tội trong trường hợp do bị ép buộc hoặc do thi hành mệnh lệnh của cấp trên.

Điều 421 Bộ luật Hình sự quy định 02 khung hình phạt đối với người phạm tội như sau:

- Khung hình phạt phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình đối với người tuyên truyền, kích động chiến tranh xâm lược hoặc chuẩn bị, tiến hành, tham gia chiến tranh xâm lược nhằm chống lại độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của một quốc gia hoặc một vùng lãnh thổ độc lập, có chủ quyền khác.

- Khung hình phạt phạt tù từ 10 năm đến 20 năm đối với người phạm tội trong trường hợp do bị ép buộc hoặc do thi hành mệnh lệnh của cấp trên.