So sánh Tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ với Tội vi phạm quy định về bảo quản, quản lý hóa đơn, chứng từ?

Nội dung

Tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước

Tội vi phạm quy định về bảo quản, quản lý hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước

Căn cứ pháp lý

Điều 203 Bộ luật Hình sự

Điều 204 Bộ luật Hình sự

Khách thể

Khách thể của tội phạm là trật tự quản lý hành chính Nhà nước về hóa đơn, chứng từ và hoạt động quản lý thu, chi ngân sách nhà nước..

Mặt khách quan

Hành vi khách quan của tôi phạm gồm 03 hành vi gồm hành vi in, hành vi phát hành và hành vi mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước.

Theo quy định tại Nghị định 123/2020/NĐ-CP ngày 19 tháng 10 năm 2020 quy định về Hóa đơn, chứng từ, việc in, phát hành hóa đơn, chứng từ phải cho cơ quan thuế thực hiện.

Theo từ điển Tiếng Việt, in là hành vi tạo ra nhiều bản bằng nhiều phương pháp, công nghệ khác nhau. In hóa đơn, chứng từ trái luật là tạo ra nhiều phôi (mẫu hóa đơn, chứng từ) bằng công nghệ in ấn trên giấy không đúng theo quy định pháp luật.

Phát hành là đem bán hoặc phân phối một sản phẩm hay giấy tờ. Hành vi phát hành trái phép hóa đơn chứng từ trái luật là phân phối phôi hóa đơn, chứng từ giống hệt phôi hóa đơn chứng từ mà cơ quan thuế phân phối nhằm lừa dối cơ quan quản lý hóa đơn, chứng từ.

Mua bán trái phép hóa đơn chứng từ là hành vi mua bán hóa đơn chứng từ giả để lừa dối cơ quan quản lý hóa đơn chứng từ nhằm thu lợi bất chính.

Hậu quả của tội phạm không phải dấu hiệu bắt buộc của tội phạm. Tội phạm hoàn thành kể từ thời điểm in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước ở dạng phôi từ 50 số trở lên hoặc hóa đơn, chứng từ đã ghi nội dung từ 10 số trở lên hoặc thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng trở lên.

Trong trường hợp số lượng hóa đơn, chứng từ in, pháp hành, mua bán trái phép không đạt quy định nêu trên thì người thực hiện hành vi không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên người đó vẫn có thể bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định số 125/2020/NĐ-CP  ngày 19 tháng 10 năm 2020 quy định về xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn.

Hành vi khách quan của tội phạm là hành vi vi phạm quy định của Nhà nước về bảo quản, quản lý hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước gây thiệt hại.

Quy định về bảo quản, quản lý hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước được ghi nhận tại Nghị định 123/2020/NĐ-CP ngày 19 tháng 10 năm 2020 (có hiệu lực từ 01/07/2022) quy định về Hóa đơn, chứng từ, việc in, phát hành hóa đơn, chứng từ.

“Điều 6. Bảo quản, lưu trữ hóa đơn, chứng từ

1. Hóa đơn, chứng từ được bảo quản, lưu trữ đảm bảo:

a) Tính an toàn, bảo mật, toàn vẹn, đầy đủ, không bị thay đổi, sai lệch trong suốt thời gian lưu trữ;

b) Lưu trữ đúng và đủ thời hạn theo quy định của pháp luật kế toán.

2. Hóa đơn điện tử, chứng từ điện tử được bảo quản, lưu trữ bằng phương tiện điện tử. Cơ quan, tổ chức, cá nhân được quyền lựa chọn và áp dụng hình thức bảo quản, lưu trữ hóa đơn điện tử, chứng từ điện tử phù hợp với đặc thù hoạt động và khả năng ứng dụng công nghệ. Hóa đơn điện tử, chứng từ điện tử phải sẵn sàng in được ra giấy hoặc tra cứu được khi có yêu cầu.

3. Hóa đơn do cơ quan thuế đặt in, chứng từ đặt in, tự in phải bảo quản, lưu trữ đúng với yêu cầu sau:

a) Hóa đơn, chứng từ chưa lập được lưu trữ, bảo quản trong kho theo chế độ lưu trữ bảo quản chứng từ có giá.

b) Hóa đơn, chứng từ đã lập trong các đơn vị kế toán được lưu trữ theo quy định lưu trữ, bảo quản chứng từ kế toán.

c) Hóa đơn, chứng từ đã lập trong các tổ chức, hộ, cá nhân không phải là đơn vị kế toán được lưu trữ và bảo quản như tài sản riêng của tổ chức, hộ, cá nhân đó.”

Ngoài việc bảo quản, lưu trữ hóa đơn, chứng từ bằng giấy, hiện nay, nhà làm luật còn quy định vấn đề quản lý hóa đơn điện tử. Trách nhiệm quản lý hóa đơn điện tử thuộc về cơ quan thuế như sau:

“Điều 57. Trách nhiệm của cơ quan thuế trong quản lý hóa đơn, chứng từ điện tử

1. Tổng cục Thuế có trách nhiệm:

a) Xây dựng cơ sở dữ liệu về hóa đơn điện tử, hóa đơn do cơ quan thuế đặt in, chứng từ điện tử để phục vụ công tác quản lý thuế, phục vụ công tác quản lý nhà nước của các cơ quan khác của nhà nước (công an, quản lý thị trường, bộ đội biên phòng, các cơ quan có liên quan), phục vụ nhu cầu xác minh, đối chiếu hóa đơn của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân;

b) Thông báo các loại hóa đơn, chứng từ đã được phát hành, được báo mất, không còn giá trị sử dụng.

2. Cục Thuế địa phương có trách nhiệm:

a) Quản lý hoạt động tạo, phát hành hóa đơn, chứng từ của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn;

b) Đặt in, phát hành các loại hóa đơn để bán cho các đối tượng theo quy định tại Nghị định này;

c) Thanh tra, kiểm tra hoạt động tạo, phát hành và sử dụng hóa đơn, chứng từ trên địa bàn.

3. Chi cục Thuế địa phương có trách nhiệm:

a) Kiểm tra việc sử dụng hóa đơn bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ; sử dụng chứng từ điện tử trong phạm vi được phân cấp quản lý thuế;

b) Theo dõi, kiểm tra hoạt động hủy hóa đơn, chứng từ theo quy định của Bộ Tài chính trong phạm vi được phân cấp quản lý thuế.”

Điều 204 Bộ luật Hình sự quy định hành vi vi phạm quy định về lưu trữ, quản lý hóa đơn, chứng từ phải gây ra hậu quả nghiêm trọng mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội này. Hậu quả phải là thiệt hại cho ngân sách Nhà nước hoặc cho người khác từ 100.000.000 đồng trở lên mới cấu thành tội phạm.

Khi thiệt hại chưa đến 100.000.000 triệu đồng thì người thực hiện hành vi vi phạm về lưu trữ, quản lý hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước chỉ bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định 125/2020/NĐ-CP ngày 19/20/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về hóa đơn, chứng từ.

Chủ thể

Chủ thể của tội phạm có thể là người từ đủ 16 tuổi trở lên có năng lực trách nhiệm hình sự nhưng cũng có thể là pháp nhân thương mại.

Chủ thể của tội phạm là chủ thể đặc biệt, chỉ những người có trách nhiệm trong việc lưu trữ, quản lý hóa đơn, chứng từ mới có thể là chủ thể của tội phạm này.

Ngoài ra, chủ thể của tội phạm cũng phải thỏa mãn điều kiện là đủ 16 tuổi và có năng lực trách nhiệm hình sự.

Mặt chủ quan

Người thực hiện hành vi phạm tội với lỗi cố ý, có thể là lỗi cố ý trực tiếp hoặc lỗi cố ý gián tiếp. Tức là người phạm tội nhận thức được hậu quả và nhận thức rõ hành vi mình làm là trái luật, họ mong muốn thực hiện hành vi phạm tội hoặc dù không mong muốn nhưng có ý thức để mặc hậu quả xảy ra.

Động cơ, mục đích của người phạm tội này không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm. Tuy nhiên, người phạm tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước bao giờ cũng vì động cơ tư lợi, tâm lý của người kinh doanh là càng trốn được nhiều thuế thì càng có lợi.

Chủ thể thực hiện tội phạm với lỗi cố ý, có thể là cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp. Người phạm tội nhận thức được hậu quả cũng như trách nhiệm của mình trong công tác lưu trữ, quản lý hóa đơn, chứng từ nhưng mong muốn vi phạm quy định để hậu quả xảy ra hoặc dù không mong muốn nhưng vẫn có ý thức bỏ mặc cho hậu quả xảy ra.

Hình phạt

Điều 203 Bộ luật Hình sự quy định 03 Khung hình phạt đối với cá nhân phạm tội và 04 Khung hình phạt đối với pháp nhân thương mại phạm tội buôn lậu như sau:

1. Người nào in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước ở dạng phôi từ 50 số đến dưới 100 số hoặc hóa đơn, chứng từ đã ghi nội dung từ 10 số đến dưới 30 số hoặc thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Có tổ chức;

b) Có tính chất chuyên nghiệp;

c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

d) Hóa đơn, chứng từ ở dạng phôi từ 100 số trở lên hoặc hóa đơn, chứng từ đã ghi nội dung từ 30 số trở lên;

đ) Thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên;

e) Gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước 100.000.000 đồng trở lên;

g) Tái phạm nguy hiểm.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

4. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt như sau:

a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng;

b) Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, b, d, đ, e và g khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng;

c) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật này, thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;

d) Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 01 năm đến 03 năm hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

Điều 204 Bộ luật Hình sự quy định 03 Khung hình phạt đối cá nhân phạm tội như sau:

- Người nào có trách nhiệm bảo quản, quản lý hóa đơn, chứng từ mà vi phạm quy định của Nhà nước về bảo quản, quản lý hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước hoặc cho người khác từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Phạm tội 02 lần trở lên;                

b) Gây thiệt hại 500.000.000 đồng trở lên.

- Khung hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.