So sánh tội phá thai trái phép với tội giết con mới đẻ hoặc vứt bỏ con mới đẻ?

Nội dung

Tội phá thai trái phép

Tội giết con mới đẻ hoặc vứt bỏ con mới đẻ

Căn cứ pháp lý

Điều 316 Bộ luật Hình sự

Điều 124 Bộ luật Hình sự

Khách thể

Phá thai trái phép là hành vi thực hiện việc phá thai cho người khác không được cơ quan có thẩm quyền cho phép gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khoẻ của người đó.

Tội phá thai trái phép tuy trực tiếp xâm phạm đến tính mạng, sức khoẻ của con người nhưng không phải vì thế mà cho rằng tội phạm này xâm phạm đến tính mạng, sức khoẻ của con người, vì tính mạng, sức khoẻ của con người (người phụ nữ mang thai) chỉ là hậu quả của hành vi phá thai trái phép, cái mà tội phạm nhằm vào là tật tự quản lý của Nhà nước về việc phá thai.

Đối tượng tác động của tội phạm này không phải là thai nhi, cũng không phải là tính mạng, sức khoẻ của người phụ nữ mang thai mà là các quy định của Nhà nước về phá thai.

Giết con mới đẻ hoặc vứt bỏ con mới đẻ là hành vi của người mẹ mới đẻ con ra vì lý do nào đó đã làm cho con mình bị chết hoặc vứt bỏ đứa trẻ dẫn đến đứa trẻ chết.

Tội phạm trực tiếp xâm phạm quyền sống của con người. Ngoài ra, tội phạm còn xâm phạm nghiêm trọng đạo đức xã hội, đó là tình "mẫu tử", xâm phạm Công ước quốc tế về quyền trẻ em mà Việt Nam đã phê chuẩn tham gia.

Mặt khách quan

Mặt khách quan của tội phạm là hành vi phá thai trái phép.

Phá thai là một hình thức sử dụng phương pháp dùng thuốc hoặc can thiệp ngoại khoa để chấm dứt tình trạng thai nghén ở người phụ nữ. Việc bỏ thai được thực hiện bởi các cán bộ, bác sĩ có tay nghề, chuyên môn cao để đảm bảo an toàn.

Có khá nhiều nguyên nhân khiến người phụ nữ đưa ra quyết định phá thai như: Do lỡ mang thai ngoài ý muốn (không sử dụng biện pháp bảo vệ, bao cao su bị rách…), bị cưỡng bức, sức khỏe của người mẹ không đảm bảo…[1]

Theo y học, phá thai an toàn chỉ áp dụng trong trường hợp sau:

- Thai có số tuổi nhỏ, không quá 7 tuần tuổi.

- Phôi thai đã di chuyển vào tử cung của người mẹ.

- Thai phụ có tình trạng sức khỏe tốt, không mắc các bệnh lý như gan, rối loạn đông máu, viêm nhiễm phụ khoa, tim mạch, huyết áp, hen suyễn.

- Thai phụ không trong thời gian sử dụng corticoid, không dị ứng với các thành phần của thuốc phá thai.

Để thực hiện việc phá thai người phạm tội có thể thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau như: cho uống thuốc để thai nhi chết, dùng các dụng cụ để lấy thai nhi ra ngoài dạ con của người phụ nữ…

Trái phép là không được phép của cơ Nhà nước có thẩm quyền. Nếu được phép phá thai nhưng do vi phạm các quy định về phá thai gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khoẻ của người mang thai thì không phải là hành vi phá thai trái phép, mà tuỳ trường hợp người có hành vi có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế thuốc, cấp phát thuốc, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác quy định tại Điều 315 Bộ luật hình sự.

Hậu quả là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm. Người thực hiện tội phạm chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu hậu quả sau đây xảy ra:

a) Làm chết người;

b) Gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

d) Đã bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

Trường hợp hậu quả nghiêm trọng chưa xảy ra, người phạm tội tuy không bị truy cứu trách nhiệm hình sự nhưng vẫn phải chịu xử lý vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định số 117/2020/NĐ-CP ngày 28 tháng 9 năm 2020 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế.

Hành vi thuộc mặt khách quan của Tội giết con mới đẻ hoặc vứt bỏ con mới đẻ bao gồm 02 hành vi là giết con mới đẻ và vứt bỏ con mới đẻ.

Con mới đẻ là trường hợp đứa trẻ phải chính do người phụ nữ đó đẻ con chứ không phải con nuôi và mới được sinh ra trong vòng bảy ngày tuổi trở lại, nếu ngoài bảy ngày tuổi thì hành vi giết con mới đẻ hoặc vứt bỏ con mới đẻ dẫn đến đứa trẻ chết sẽ không cấu thành tội theo Điều 124 Bộ luật Hình sự

Giết con mới đẻ là hành vi của người mẹ tước bỏ quyền sống của đứa con mới đẻ một cách trái pháp luật bằng những thủ đoạn và phương tiện khác nhau gây hậu quả nguy hiểm cho xã hội. Hành vi phạm tội có thể hành động hoặc không hành động. Hành vi được thực hiện bằng hành động như: bóp cổ, thắt cổ, đâm, chém, chôn đứa trẻ... Hành vi nói trên cũng có thể được thực hiện bằng không hành động như người mẹ của đứa trẻ không cho con mình bú sữa; đứa bé ốm mà không cho uống thuốc vì mong muốn nó chết.

Vứt con mới đẻ là hành vi của người mẹ để đứa trẻ ở nơi xa rời sự chăm sóc của mình nhưng không mong muốn đứa trẻ chết. Ví dụ như, vứt con trong thùng rác, đem bỏ con ở nơi công cộng,...

Hậu quả xảy ra đứa trẻ chết là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm. Để truy cứu trách nhiệm hình sự về tội này cần xác định mối quan hệ nhân quả giữa hành vi của người mẹ và hậu quả đứa trẻ chết. Nếu người mẹ vứt bỏ đứa trẻ nhưng được người khác phát hiện kịp thời nên đứa trẻ không chết thì người mẹ không phạm tội này.

Như vậy, tội phạm này không có giai đoạn chuẩn bị phạm tội bởi hậu quả đứa trẻ chết là dấu hiệu bắt buộc. Tội phạm hoàn thành khi có hành vi giết hoặc vứt con mới đẻ dẫn đến đứa con mới đẻ chết.

Chủ thể

Mặc dù hành vi phá thai trái phép liên quan đến hành vi chữa bệnh và các quy định của Nhà nước về chữa bệnh nhưng chủ thể của tội phạm này không phải chủ thể đặc biệt. Chủ thể của tội phạm có thể là bác sĩ, dược sĩ, thầy lang, thầy bói hoặc người dân bình thường,...

Chủ thể của tội phạm phải là người từ đủ 16 tuổi trở lên và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự.

Chủ thể của tội giết hoặc vứt con mới đẻ là người từ đủ 16 tuổi trở lên có năng lực trách nhiệm hình sự và phải là người phụ nữ đã đẻ ra đứa trẻ.

Tuy nhiên pháp luật cũng quy định, người phạm tội này phải là người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt. Trong đó,

Ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu là ảnh hưởng của tư tưởng cũ đã lỗi thời, không còn phù hợp với quan niệm về cuộc sống, lối sống hiện tại. Hay nói một cách khác, nó không còn phù hợp với ý thức xã hội đương thời.

Mặt chủ quan

Người phạm tội thực hiện hành vi phá thai trái phép là do vô ý, tức là người phạm tội tuy thấy hành vi phá thai trái phép của mình có thể gây ra hậu quả làm người phụ nữ có thai bị chết hoặc gây tổn hại nghiêm trọng cho sức khoẻ của người này, nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được hoặc không thấy hành vi phá thai trái phép của mình có thể gây ra hậu quả làm người phụ nữ có thai bị chết hoặc gây tổn hại nghiêm trọng cho sức khoẻ của người này, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậy quả đó.

Đối với hành vi giết con mới đẻ, người mẹ phạm tội này với lỗi cố ý trực tiếp. Người mẹ hoàn toàn nhận thức rõ mức độ nguy hiểm của hành vi “giết con mới đẻ” và nhìn thấy thức hậu quả cái chết của đứa trẻ nhưng vẫn mong muốn để nó xảy ra.

Đối với hành vi vứt bỏ con mới đẻ, người mẹ phạm tội này với lỗi cố ý gián tiếp. Người mẹ nhận thức rõ mức độ nguy hiểm của hành vi “vứt bỏ con mới đẻ”, đứa bé mới đẻ chưa thể tự bảo vệ mình trước bất kỳ vấn đề nào xảy đến với chúng, hết sức cần người mẹ bảo vệ, cũng không thể tự tìm kiếm thức ăn, nước uống phục vụ mục đích sinh tồn. Người mẹ hoàn toàn biết rõ những vấn đề nêu, dù không mong muốn đứa trẻ sẽ chết nhưng vẫn có ý thức để mặc hậu quả là cái chết của đứa trẻ xảy ra.

Hình phạt

Điều 316 Bộ luật Hình sự quy định 04 Khung hình phạt đối cá nhân phạm tội như sau:

- Người nào thực hiện việc phá thai trái phép cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:

a) Làm chết người;

b) Gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

d) Đã bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

a) Làm chết 02 người;

b) Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Làm chết 03 người trở lên;

b) Gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên

- Khung hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Pháp luật quy định 02 khung hình phạt đối với hai hành vi là giết con mới đẻ và vứt bỏ con mới đẻ như sau:

- Người mẹ giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

- Người mẹ vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.