So sánh tội vi phạm quy định về quản lý chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần với tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy?

Nội dung

Tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy

Tội vi phạm quy định về quản lý chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần

Căn cứ pháp lý

Điều 255 Bộ luật Hình sự

Điều 259 Bộ luật Hình sự

Khách thể

Khách thể của tội phạm là chế độ quản lý của Nhà nước về việc sử dụng chất ma tuý vào các mục đích chữa bệnh và vì vậy, quan hệ xã hội bị xâm phạm còn bao gồm cả tính mạng, sức khoẻ, trật tự an toàn xã hội. Tuy nhiên, chủ yếu vẫn là chế độ quản lý về việc sử dụng chất ma tuý.

Mặt khách quan

Hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm là hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.

Công văn số 89/TANDTC-PC ngày 30/06/2020 “V/v thông báo kết quả giải đáp trực tuyến một số vướng mấc trong xét xử” của Tòa án nhân dân Tối cáo quy định: “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy được hiểu là hành vi bố trí, sắp xếp, điều hành con người, phương tiện; cũng cấp ma túy, địa điểm, phương tiện, công cụ... để thực hiện việc sử dụng trái phép chất ma túy.”

- Chỉ huy, phân công, điều hành các hoạt động đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác.

Trường hợp phạm tội này, người phạm tội thực hiện hành vi của mình như người tổ chức trong vụ án có tổ chức, nhưng việc chỉ huy, phân công, điều hành các hoạt động để đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác. Người khác ở đây là người có nhu cầu sử dụng chất ma tuý. Để chỉ huy, phân công và điều hành được các hoạt động đưa chất ma tuý vào cơ thể người khác thì người phạm tội phải có một vị trí nhất định và vụ án tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý nhất thiết phải là vụ án có tổ chức. Người phạm tội trong trường hợp này thường là những kẻ giấu mặt và việc tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý được chuẩn bị tương đối chặt chẽ, có người trực tiếp đưa chất ma tuý vào cơ thể người khác, có người canh gác, có người chuyên dẫn giắt các con nghiện đến địa điểm sử dụng trái phép chất ma tuý...

- Thuê địa điểm, mượn địa điểm, sử dụng địa điểm thuộc quyền chiếm hữu của mình hoặc đang do mình quản lý, cũng như tìm địa điểm để làm nơi đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác

Muốn sử dụng trái phép chất ma tuý thì phải có địa điểm. Tuy nhiên địa điểm để sử dụng trái phép chất ma tuý rất đa dạng. Có thể là những điểm tĩnh như: nhà ở, trụ sở cơ quan, trường học, khách sạn, nhà hàng, quán nước, vườn cây, chòi cá... nhưng cũng có thể trên các phương tiện giao thông như: máy bay, tầu thuỷ, tầu hoả, ô tô, thuyền, bè... Trong các địa điểm trên, có loại thuộc quyền quản lý của Nhà nước, của tập thể, của tổ chức... nhưng có loại thuộc quyền sở hữu hoặc quản lý của cá nhân.

Thuê địa điểm để làm nơi đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác là dùng tiền hoặc tài sản để trả cho người có địa điểm để họ đồng ý cho người phạm tội dùng địa điểm đó để đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác. Tuy nhiên, khi thuê địa điểm, người thuê chưa có ý định dùng địa điểm đã thuê để đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác nhưng sau khi đã thuê được địa điểm mới sử dụng địa điểm đã thuê để đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác thì vẫn bị coi là phạm tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý nhưng thuộc trường hợp sử dụng địa điểm thuộc quyền chiếm hữu của mình hoặc đang do mình quản lý để đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác. Mượn địa điểm để làm nơi đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác là bằng lời nói, cử chỉ hoặc bằng những thủ đoạn khác mà không phải đùng tiền hoặc tài sản để người khác đồng ý cho sử dụng địa điểm thuộc quyền sở hữu hoặc quản lý của họ, để đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác.

Sử dụng địa điểm thuộc quyền chiếm hữu của mình hoặc đang do mình quản lý để làm nơi đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác là trường hợp người phạm tội sử dụng chính nhà ở, trụ sở cơ quan, trường học, khách sạn, nhà hàng, quán nước, vườn cây, chòi cá... nhưng cũng có thể trên các phương tiện giao thông như: máy bay, tầu thuỷ, tầu hoả, ô tô, thuyền, bè...thuộc quyền sở hữu của mình hoặc đang do mình quản lý để đưa ma trái phép chất ma tuý vào người khác.

Tìm địa điểm để làm nơi đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác là trường hợp không phải thuê, không phải mượn cũng không phải sử dụng địa điểm thuộc quyền chiếm hữu của mình hoặc đang do mình quản lý để làm nơi đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác mà tìm một địa điểm thuận lợi để làm nơi đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác.

Nếu cho thuê, cho mượn hoặc sử dụng địa điểm thuộc quyền chiếm hữu của mình hoặc đang do mình quản lý để cho người khác tự đưa chất ma tuý vào cơ thể của họ thì người cho thuê, cho mượn hoặc sử dụng địa điểm thuộc quyền chiếm hữu của mình hoặc đang do mình quản lý không phạm tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý mà hành vi này là hành vi phạm tội “chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma tuý” quy định tại Điều 256 Bộ luật hình sự. Đây cũng là dấu hiệu để phân biệt tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý với tội chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma tuý.

- Cung cấp trái phép chất ma tuý (trừ hành vi bán trái phép chất ma tuý) cho người khác để họ sử dụng trái phép chất ma tuý.

Đây là trường hợp người phạm tội có chất ma tuý dưới bất kỳ nguồn nào như: mua được, xin được, được cho, được gửi giữ, nhặt được... rồi đem chất ma tuý đó cung cấp cho người khác để họ sử dụng trái phép. Nếu bán chất ma tuý đó cho người khác để họ sử dụng trái phép thì người phạm tội bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma tuý.

- Chuẩn bị chất ma tuý dưới bất kỳ hình thức nào (mua, xin, tàng trữ, sản xuất...) nhằm đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác

Trường hợp phạm tội này cũng tương tự như trường hợp cung cấp trái phép chất ma tuý cho người khác để họ sử dụng trái phép ở chỗ người phạm tội có chất ma tuý dưới bất kỳ nguồn nào như: mua được, xin được, được cho, được gửi giữ, nhặt được... nhưng trường hợp phạm tội này người phạm tội không cung cấp cho người khác để họ sử dụng trái phép chất ma tuý mà nhằm đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác, còn trường hợp phạm tội cung cấp chất ma tuý cho người khác thì chính người được cung cấp chất ma tuý tự đưa chất ma tuý vào cơ thể mình.

- Tìm người sử dụng chất ma tuý cho người tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý nhằm đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể của người họ

Trường hợp phạm tội này là trường hợp đã có người tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý, nhưng vì những động cơ mục đích khác nhau nên người phạm tội đã tìm kiếm, rủ rê người có nhu cầu sử dụng chất ma tuý để cho người tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý nhằm đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể họ.

- Chuẩn bị phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sử dụng trái phép chất ma tuý dưới bất kỳ hình thức nào ( mua, xin, tàng trữ, sản xuất...), nhằm dùng chúng để đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác

Trường hợp phạm tội này người phạm tội không chuẩn bị chất ma tuý mà chuẩn bị phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sử dụng trái phép chất ma tuý và dùng các phương tiện, dụng cụ này để đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác.

Nếu người phạm tội không có mục đích dùng phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sử dụng trái phép chất ma tuý để đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác, mà biết các phương tiện, dụng cụ đó dùng vào việc sử dụng trái phép chất ma tuý nhưng vẫn mua, xin, tàng trữ, sản xuất... thì thuộc trường hợp phạm tội quy định tại Điều 254 Bộ luật hình sự (tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán các phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sử dụng trái phép chất ma tuý).

Chỉ cần xác định người phạm tội có mục đích dùng phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sử dụng trái phép chất ma tuý để đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác là người phạm tội bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý mà không phải xác định người phạm tội có trực tiếp phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sử dụng trái phép chất ma tuý để đưa trái phép chất ma tuý vào cơ thể người khác.

Hậu quả của hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý là những thiệt hại cho xã hội, trong đó trực tiếp gây ra những thiệt hại về trật tự an toàn xã hội, tính mạng, sức khoẻ của chính người sử dụng trái phép chất ma tuý. Tuy nhiên, hậu quả của tội phạm này không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm. Tội phạm hoàn thành khi có một trong những hành vi nêu trên xảy ra do tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy là tội phạm có cấy thành hành thức.

Hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm là hành vi vi phạm quy định về quản lý chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần và được Điều 259 Bộ luật Hình sự liệt kệ gồm 06 hành vi sau đây:

a) Vi phạm quy định về xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, quá cảnh chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần;

Quy định về quản lý trong việc xuất khẩu, nhập khẩu, mua bán, vận chuyển, bảo quản, phân phối, cấp phát, sử dụng thuốc gây nghiện hoặc các chất ma tuý khác là những quy định của Nhà nước của các cơ quan chức năng như: Bộ y tế, Bộ Thương mại, Bộ Công an, Tổng cục Hải quan... Nếu người có trách nhiệm do không làm hết trách nhiệm để thuốc gây nghiện hoặc các chất ma tuý khác thoát khỏi sự kiểm soát của Nhà nước thì bị coi là đã vi phạm các quy định về quản lý.

Điều 17 Luật Phòng, chống ma túy quy định:

“Điều 17. Kiểm soát hoạt động nhập khẩu, xuất khẩu, tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập, quá cảnh chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất, nguyên liệu làm thuốc là dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần, tiền chất dùng làm thuốc

1. Các hoạt động sau đây phải được cơ quan có thẩm quyền cho phép:

a) Nhập khẩu, xuất khẩu, tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập chất ma túy, tiền chất;

b) Tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất, nguyên liệu làm thuốc là được chất gây nghiện, dược chất hướng thần, tiền chất dùng làm thuốc.

2. Hoạt động quá cảnh lãnh thổ Việt Nam chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất, nguyên liệu làm thuốc là dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần, tiền chất dùng làm thuốc phải theo đúng hành trình đã ghi trong giấy phép quá cảnh. Cơ quan, tổ chức thực hiện việc quá cảnh phải làm thủ tục, chịu sự kiểm soát của cơ quan Hải quan và cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam.

3. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.”

b) Vi phạm quy định về nghiên cứu, giám định, sản xuất, bảo quản chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần;

Quy định về nghiên cứu, giám định, sản xuất, bảo quản chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần được quy định tại Luật Phòng chống ma túy năm 2021 như sau:

“Điều 13. Kiểm soát hoạt động nghiên cứu, giám định, sản xuất chất ma túy, tiền chất

1. Hoạt động nghiên cứu, giám định, sản xuất chất ma túy (không bao gồm trồng cây có chứa chất ma túy), tiền chất phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo dõi, kiểm tra, giám sát.

2. Chính phủ quy định cơ quan có thẩm quyền cho phép, trình tự, thủ tục cho phép, việc theo dõi, kiểm tra, giám sát quy định tại khoản 1 Điều này.”

c) Vi phạm quy định về giao nhận, vận chuyển chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần;

Quy định về giao nhận, vận chuyển chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần được quy định tại Luật Phòng chống ma túy năm 2021 như sau:

“Điều 14. Kiểm soát hoạt động vận chuyển chất ma túy, tiền chất

1. Cơ quan, tổ chức, cá nhân đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép thì được vận chuyển chất ma túy, tiền chất; khi thực hiện việc vận chuyển phải đóng gói, niêm phong theo quy định của cơ quan có thẩm quyền; chịu trách nhiệm về số lượng, chất lượng, có biện pháp bảo vệ an toàn, không để bị thất thoát trong quá trình vận chuyển và chịu sự theo dõi, kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

2. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.”

d) Vi phạm quy định về phân phối, mua bán, trao đổi chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần;

Việc mua bán, trao đổi ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần phải phục vụ cho mục đích an ninh quốc phòng, mục đích y tế,... theo quy định của pháp luật.

đ) Vi phạm quy định về quản lý, kiểm soát, lưu giữ chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần tại khu vực cửa khẩu, khu vực biên giới, trên biển;

Việc mang theo thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất dự phòng cho việc sơ cứu, cấp cứu trên tàu thủy, tàu bay, tàu hỏa, ô tô hoặc các phương tiện vận tải khác trong cuộc hành trình, du lịch quốc tế không bị coi là mang hàng xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh lãnh thổ Việt Nam.

Người chỉ huy, người điều khiển phương tiện vận tải có trách nhiệm khai báo với cơ quan Hải quan của Việt Nam, giải trình về số lượng thuốc đã sử dụng, áp dụng các biện pháp an toàn thích hợp để ngăn chặn việc sử dụng không đúng mục đích hoặc vận chuyển trái phép các thuốc đó và chịu sự kiểm soát của cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam.

e) Vi phạm quy định về cấp phát, cho phép sử dụng chất ma túy, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần.

Việc cấp phát, cho phép sử dụng chất ma túy, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần sẽ được chính phủ quy định chỉ tiết khi Luật Phòng chống chất ma túy có hiệu lực (từ ngày 01/01/2022).

Bị coi là đã bị xử phạt hành chính, nếu trước đó đã bị xử lý vi phạm hành chính về một trong những hành tại Chương XX của Bộ luật Hình sự, nhưng chưa hết thời hạn để được coi là chưa bị xử lý mà lại thực hiện tiếp tội phạm.

Đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm là trường hợp người phạm tội trước đây đã bị kết án về tội phạm ma túy tại Chương XX của Bộ luật Hình sự, chưa hết thời hạn xóa án tích mà đã tiếp tục thực hiện hành vi phạm tội nêu trên.

Hậu quả của hành vi vi phạm quy định về quản lý chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần là những thiệt hại cho xã hội mà chủ yếu là làm cho chế độ quản lý của Nhà nước về lĩnh vực xuất khẩu, nhập khẩu, mua bán, vận chuyển, bảo quản, phân phối, cấp phát, sử dụng thuốc gây nghiện hoặc các chất ma tuý khác không được thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ dẫn đến những thiệt hại khác về tính mạng, sức khoẻ, tài sản.

Chủ thể

Chủ thể của tội phạm là người từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự.

Mặt chủ quan

Tội phạm được thực hiện do lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức rõ hành vi phạm tội của mình là nguy hiểm, thấy trước hậu quả của hành vi và mong muốn hậu quả xảy ra. Mục đích phạm tội là dấu hiệu bắt buộc thuộc mặt chủ quan của cấu thành tội phạm.

Tội phạm được thực hiện do lỗi vô ý, có thể là vô ý vì cẩu thả hoặc vô ý vì quá tự tin, tức là: Người phạm tội tuy thấy hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được, hoặc không thấy hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậy quả đó.

Hình phạt

Điều 255 Bộ luật Hình sự quy định 05 Khung hình phạt đối với người tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy như sau:

1. Người nào tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy dưới bất kỳ hình thức nào, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Phạm tội 02 lần trở lên;

b) Đối với 02 người trở lên;

c) Đối với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 18 tuổi;

d) Đối với phụ nữ mà biết là có thai;

đ) Đối với người đang cai nghiện;

e) Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;

g) Gây bệnh nguy hiểm cho người khác;

h) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm:

a) Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 61% trở lên hoặc gây chết người;

b) Gây tổn hại cho sức khỏe cho 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;

c) Gây bệnh nguy hiểm cho 02 người trở lên;

d) Đối với người dưới 13 tuổi.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;

b) Làm chết 02 người trở lên.

5. Khung hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, phạt quản chế, cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Điều 259 Bộ luật Hình sự quy định 03 Khung hình phạt đối với người phạm tội như sau:

1. Người nào có trách nhiệm trong quản lý chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần mà thực hiện một trong các hành vi sau đây, đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về một trong các tội quy định tại Chương XX của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Vi phạm quy định về xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, quá cảnh chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần;

b) Vi phạm quy định về nghiên cứu, giám định, sản xuất, bảo quản chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần;

c) Vi phạm quy định về giao nhận, vận chuyển chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần;

d) Vi phạm quy định về phân phối, mua bán, trao đổi chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần;

đ) Vi phạm quy định về quản lý, kiểm soát, lưu giữ chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần tại khu vực cửa khẩu, khu vực biên giới, trên biển;

e) Vi phạm quy định về cấp phát, cho phép sử dụng chất ma túy, thuốc gây nghiện hoặc thuốc hướng thần.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Tái phạm nguy hiểm.

3. Khung hình phạt bổ sung:  Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.