Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm là gì?

1. Căn cứ pháp lý

Điều 419 Chương XXV Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 ngày 27/11/2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 12/2017/QH14 ngày 26/06/2017 (sau đây gọi tắt là Bộ luật hình sự) quy định tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại di vật của tử sỹ như sau:

“Điều 419. Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm

1. Người nào trong chiến đấu hoặc khi thu dọn chiến trường mà chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

a) Là chỉ huy hoặc sĩ quan;

b) Chiến lợi phẩm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

c) Gây ảnh hưởng xấu đến uy tín quân đội;

d) Chiến lợi phẩm có giá trị trong quân sự;

đ) Gây hậu quả nghiêm trọng hoặc rất nghiêm trọng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.

a) Chiến lợi phẩm trị giá 500.000.000 đồng trở lên;

b) Chiến lợi phẩm có giá trị đặc biệt trong quân sự;

c) Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.”

2. Dấu hiệu pháp lý của tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm

2.1. Khách thể của tội phạm

Tội chiếm đoạt hoặc huỷ hoại chiến lợi phẩm xâm phạm sở hữu của Nhà nước đối với chiến lợi phẩm, xâm phạm kỷ luật chiến đấu của quân đội.

Đối tượng của tội phạm này là chiến lợi phẩm thu được của địch trong chiến tranh bao gồm vũ khí, phương tiện kỹ thuật quân sự, quân trang, lương thực, thực phẩm, dụng cụ y tế, thuốc chữa bệnh và các tài sản khác.

Như vậy, khách thể của tội phạm là quyền sở hữu của Nhà nước đối với chiến lợi phẩm và kỉ luật chiến đấu của Quân đội Nhân dân Việt Nam.

2.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm là hành vi chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm trong chiến đấu hoặc trong khi thu dọn chiến trường.

Chiếm đoạt chiến lợi phẩm là hành vi lấy tài sản bỏ lại trên chiến trường làm tài sản của mình. Hành vi này có thể được thực hiện dưới các hình thức công nhiên chiếm đoạt, trộm, lạm dụng tín nhiệm, tham ô, cướp...

Huỷ hoại chiến lợi phẩm là hành vi làm mất hoàn toàn giá trị sử dụng của tài sản không thể khôi phục được. Cũng coi là huỷ hoại chiến lợi phẩm trường hợp làm mất một phần tính năng, giá trị sử dụng của chiến lợi phẩm là vũ khí phương tiện kỹ thuật quan trọng. Hành vi huỷ hoại có thể đốt, đập phá, bắn hỏng,... Chỉ coi là tội phạm khi hành vi chiếm đoạt hoặc huỷ hoại chiến lợi phẩm xảy ra trong chiến đấu hoặc khi thu dọn chiến trường. Nếu chiến lợi phẩm đã được thu dọn và bàn giao cho đơn vị hoặc người có trách nhiệm quản lý thì hành vi chiếm đoạt hoặc huỷ hoại các tài sản đó bị xử lý về các tội xâm phạm sở hữu tương ứng.

Hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm. Tội phạm hoàn thành từ thời điểm người phạm tội thực hiện hành vi chiếm đoạt hoặc huỷ hoại chiến lợi phẩm.

2.3. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm này là chủ thể đặc biệt. Chỉ những người được quy định tại Điều 392 Bộ luật Hình sự mới có thể thực hiện tội phạm.

Họ chỉ có thể là:                  

“Điều 392. Những người phải chịu trách nhiệm hình sự về các tội xâm phạm nghĩa vụ, trách nhiệm của quân nhân

1. Quân nhân tại ngũ, công nhân, viên chức quốc phòng.

2. Quân nhân dự bị trong thời gian tập trung huấn luyện.

3. Dân quân, tự vệ trong thời gian phối thuộc với quân đội trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu.

4. Công dân được trưng tập vào phục vụ trong quân đội.”

Ngoài ra, người phạm tội phải đáp ứng đủ điều kiện về tuổi chịu trách nhiệm hình sự và có đầy đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự.

Bộ luật Hình sự không quy định thế nào là năng lực trách nhiệm hình sự nhưng có quy định loại trừ trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội trong tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự tại Điều 21 Bộ luật Hình sự. Theo đó, người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Như vậy, người có năng lực trách nhiệm hình sự phải là người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi có năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi của mình.

Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự. Người từ đủ 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với mọi loại tội. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một số điều nhưng không có điều nào thuộc Chương XXV Bộ luật hình sự. Như vậy chủ thể của tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm là người từ đủ 16 tuổi trở lên.

2.4. Mặt chủ quan của tội phạm

Tội phạm được thực hiện do lỗi cố ý, có thể là cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp. Người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước được hậu quả do hành vi của mình gây ra, mong muốn hoặc có ý thức để mặc cho hậu quả đó xảy ra.

3. Hình phạt đối với người phạm tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm

Điều 419 Bộ luật Hình sự quy định 03 khung hình phạt đối với người phạm tội như sau:

- Người nào trong chiến đấu hoặc khi thu dọn chiến trường mà chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

a) Là chỉ huy hoặc sĩ quan;

b) Chiến lợi phẩm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

c) Gây ảnh hưởng xấu đến uy tín quân đội;

d) Chiến lợi phẩm có giá trị trong quân sự;

đ) Gây hậu quả nghiêm trọng hoặc rất nghiêm trọng.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.

a) Chiến lợi phẩm trị giá 500.000.000 đồng trở lên;

b) Chiến lợi phẩm có giá trị đặc biệt trong quân sự;

c) Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Bộ luật Hình sự

Luật Hoàng Anh