Tội sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức là gì?

1. Căn cứ pháp lý

Điều 340 Chương XXII Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 ngày 27/11/2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 12/2017/QH14 ngày 26/06/2017 (sau đây gọi tắt là Bộ luật hình sự) quy định tội sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức như sau:

“Điều 340. Tội sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức

1. Người nào sửa chữa, làm sai lệch nội dung hộ chiếu, thị thực, hộ khẩu, hộ tịch, các loại giấy chứng nhận hoặc tài liệu của cơ quan, tổ chức và sử dụng giấy tờ đó thực hiện tội phạm hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:

a) Phạm tội 02 lần trở lên;

b) Sử dụng giấy tờ, tài liệu đã bị sửa chữa hoặc làm sai lệch thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

2. Dấu hiệu pháp lý của tội sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức

Sửa chữa, sử dụng giấy chứng nhận và các tài liệu của cơ quan, tổ chức là hành vi sửa chữa, làm sai lệch nội dung hộ chiếu, thị thực, hộ khẩu, hộ tịch hoặc các loại giấy chứng nhận và tài liệu khác của cơ quan, tổ chức và sử dụng giấy tờ đó thực hiện hành vi trái pháp luật.

2.1. Khách thể của tội phạm

Khách thể của tội phạm là chế độ quản lý hành chính Nhà nước về hộ chiếu, thị thực, hộ khẩu, hộ tịch hoặc các loại giấy chứng nhận và tài liệu khác của cơ quan, tổ chức. Bảo vệ sự chính xác của các tài liệu trên cũng chính là bảo đảm sự hoạt động bình thường của các cơ quan, tổ chức trong lĩnh vực quản lý hành chính của Nhà nước về các loại giấy chứng nhận và các tài liệu này.

Đối tượng tác động của tội phạm này là hộ chiếu, thị thực, hộ khẩu, hộ tịch hoặc các loại giấy chứng nhận và tài liệu khác của cơ quan, tổ chức. Những tài liệu giấy tờ này là tài liệu giấy tờ thật.

2.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi khách quan của tội phạm gồm 2 hành vi là hành vi sửa chữa, làm sai lệch nội dung hộ chiếu, thị thực, hộ khẩu, hộ tịch, các loại giấy chứng nhận hoặc tài liệu của cơ quan, tổ chức và hành vi sử dụng giấy tờ đó thực hiện tội phạm.

Sửa chữa, làm sai lệch nội dung  là hành vi của một người làm thay đổi nội dung vốn có trên các loại giấy tờ. Sửa chữa là tiền đề của hành vi làm sai lệch, còn làm sai lệch chỉ là hệ quả của hành vi sửa chữa; nếu sửa chữa mà không làm sai lệch nội dung thì không cấu thành tội phạm.

Hành vi sửa chữa, làm sai lệch các giấy tờ trên, người phạm tội có thể sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau như: Tẩy xoá, viết thêm hoặc bằng những thủ đoạn khác làm sai lệch nội dung của hộ chiếu, thị thực, hộ khẩu, hộ tịch hoặc các loại giấy chứng nhận và tài liệu khác của cơ quan, tổ chức. Hành vi sửa chữa có thể được thực hiện một cách giản đơn, nhưng cũng có thể được thực hiện bằng phương pháp công nghệ cao như dùng hoá chất để tẩy xoá rồi viết lại, in lại khác với nội dung ban đầu.

Dùng giấy tờ đã bị sửa chữa, làm sai lệch để thực hiện hành vi trái pháp luật là sử dụng giấy tờ đã bị sửa chữa vào mục đích phi pháp như: Dùng hộ chiếu đã bị sửa chữa để xuất cảnh trái phép; dùng giấy khai sinh đã bị sửa chữa để không phải nhập ngũ; dùng giấy chứng nhận hải quan đã bị sửa chữa để tiêu thụ hàng nhập lậu.v.v…

Thường thì người phạm tội dùng giấy tờ đã bị sửa chữa vào mục đích phạm tội, nhưng cũng có nhiều trường hợp họ chỉ dùng giấy tờ đã bị sửa chữa vào những mục đích vi phạm pháp luật chưa tới mức bị coi là tội phạm. Ví dụ, A mới 19 tuổi nhưng do muốn vào đội tuyển bóng đá U21 nên đã sửa đổi nội dung giấy khai sinh để đủ 21 tuổi tham gia đội bóng.

Hậu quả của tội phạm không phải dấu hiệu bắt buộc của tội phạm này. Tội phạm hoàn thành khi thỏa mãn 1 trong 2 trường hợp sau:

- Người thực hiện hành vi sửa chữa nội dung giấy chứng nhận, tài liệu của cơ quan tổ chức và ngay sau đó sử dụng chúng để thực hiện một tội phạm khách theo quy định của Bộ luật Hình sự. Ví dụ, Visa của anh B đã hết hạn, nhưng anh B không làm thủ tục gia hạn Visa mà sửa chữa mục thời gian trên Visa và sửa dụng Visa đó để trốn ra nước ngoài trái phép.

- Người thực hiện hành vi  sửa chữa, làm sai lệch nội dung hộ chiếu, thị thực, hộ khẩu, hộ tịch, các loại giấy chứng nhận hoặc tài liệu của cơ quan, tổ chức và sửa dụng chúng, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì bị coi là phạm tội.

2.3. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm này không phải chủ thể đặc biệt. Bất kì ai cũng có thể trở thành chủ thể của tội sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức. Họ có thể là người Việt Nam, người nước ngoài hoặc người không quốc tịch.

Ngoài ra, chủ thể của tội phạm phải thỏa mãn điều điện là người có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự và từ đủ 16 tuổi trở lên.

Bộ luật Hình sự không quy định thế nào là năng lực trách nhiệm hình sự nhưng có quy định loại trừ trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội trong tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự tại Điều 21 Bộ luật Hình sự. Theo đó, người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Như vậy, người có năng lực trách nhiệm hình sự phải là người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi có năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi của mình.

Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự. Người từ đủ 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với mọi loại tội. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một số điều nhưng không có điều nào thuộc Chương XXII Bộ luật hình sự. Như vậy chủ thể của tội sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức là người từ đủ 16 tuổi trở lên.

2.4. Mặt chủ quan của tội phạm

Người sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức là do cố ý, có thể là lỗi cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp. Tức là người phạm tội biết hành vi sửa chữa, làm sai lệch hộ chiếu, thị thực, hộ khẩu, hộ tịch hoặc các loại giấy chứng nhận và tài liệu khác của cơ quan, tổ chức và sử dụng giấy tờ đã sửa chữa đó để thực hiện hành vi trái pháp luật nhưng vẫn thực hiện, mong muốn hoặc để mặc cho cho hậu quả nghiêm trọng xảy ra hoặc không cần biết hậu quả của hành vi đó như thế nào.

Động cơ phạm tội tuy không phải là dấu hiệu bắt buộc nhưng việc xác định động cơ của người phạm tội là rất quan trọng, nếu vì nể nang, vì thành tích cục bộ thì tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội khác với trường hợp vì lợi ích vật chất hoăc vì trả thù cá nhân hay vì một động cơ hèn hạ khác.

3. Hình phạt đối với người phạm tội sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức

Điều 340 Bộ luật Hình sự quy định 03 Khung hình phạt đối với người phạm tội như sau:

- Người nào sửa chữa, làm sai lệch nội dung hộ chiếu, thị thực, hộ khẩu, hộ tịch, các loại giấy chứng nhận hoặc tài liệu của cơ quan, tổ chức và sử dụng giấy tờ đó thực hiện tội phạm hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:

a) Phạm tội 02 lần trở lên;

b) Sử dụng giấy tờ, tài liệu đã bị sửa chữa hoặc làm sai lệch thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng.

- Khung hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

4. Vụ án cụ thể xét xử tội sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức

Bản án số 210/2019/HSST ngày 31/10/2019 “V/v xét xử bị cáo Nguyễn Hoài L về tội sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức” của Tòa án nhân quận Hai Bà Trưng, Thành phố Hà Nội.[1]

Vào tháng 10/2018, Nguyễn Hoài L nhặt được một số giấy tờ gồm Chứng minh nhân dân, Giấy phép lái xe, thẻ sinh viên nội trú và đăng kí xe máy của anh L1. Hoài L mang về cất tại phòng 201, nhà nghỉ Thanh B trên đường Hồng Hà, phường Chương Dương, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Ngày 07/11/2018, Hoài L đã gặp bạn xã hội tên Hoàng L bàn bạc và thống nhất sẽ dùng giấy tờ trên để lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng cách như sau: Bóc ảnh anh L1 ở các giấy tờ trên ra, thay ảnh của Nguyễn Hoài Lvào để mua điện thoại trả góp hàng tháng, vì thông tin trong hợp đồng là giả, cửa hàng sẽ không tìm được Hoài L để lấy tiền.

Khoảng 16h30' cùng ngày, tại phòng 201 nhà nghỉ Thanh B khi đang ở cùng bạn gái là Nguyễn Thị H, Hoài L bóc ảnh của anh L1 trên Chứng minh nhân dân và Giấy phép lái xe ra rồi dán ảnh của mình vào. Sau đó Hoài L gọi Hoàng L đến đưa cho Hoàng L đi ép plastic hộ. Sau  khi  ép  plastic  xong,  Hoàng L mang  Chứng minh nhân dân,  Giấy phép lái xe về đưa lại cho Hoài L.

Khoảng 19h cùng ngày, Hoài L đã mang Chứng minh nhân dân và Giấy phép lái xe đã bị sửa chữa cùng Hoàng L và Trang (bạn gái Hoàng L) đến cửa hàng FPT Shop, địa chỉ 6-8-10 Lạc Trung, phường Thanh Lương để mua trả góp điện thoại Iphone XS Max 64Gb. Đến nơi, Hoàng L và T đợi bên ngoài, một mình Hoài L vào cửa hàng, gặp và đưa giấy Chứng minh nhân dân, Giấy phép lái xe đã bị sửa chữa cho chị Lưu Thị H (nhân viên bộ phận cho vay trả góp Công ty T) để làm thủ tục mua trả góp 01 chiếc điện thoại Iphone XS Max 64Gb, giá bán 33.990.000 đồng, đăng kí trả trước 13.596.000 đồng.

Khi tiếp nhận giấy tờ để làm thủ tục ký hợp đồng, chị H phát hiện giấy tờ Hoài L đưa có dấu hiệu nghi vấn bị sửa chữa, ảnh trên Chứng minh thư không có dấu giáp lai nên đã điện thoại báo cho bộ phận an ninh của công ty tài chính FE Credit. Anh Dương Đăng T (Sinh năm: 1980; là đại diện ủy quyền theo pháp luật của công ty T) có chỉ đạo chị H cứ làm thủ tục bình thường cho khách, chờ nhân viên an ninh của Công ty tới làm việc.

Sau khi Hoài L làm cho xong thủ tục ký hợp đồng, đi ra để lấy tiền vào thanh toán thì gặp Hoàng L và Trang đang đứng cùng các anh Nguyễn Thanh B và anh Nguyễn Văn C. Trang giới thiệu anh B và C là người sẽ mua lại điện thoại của Hoài L. Anh B đưa Hoài L 14.000.000 đồng và bảo C cùng đi nộp tiền. Hoài L cầm tiền vào trả trước số tiền 13.596.000 đồng, nhân viên trong cửa hàng đang làm thủ tục xuất kho điện thoại thì anh Dương Đăng T cùng một số nhân viên an ninh của Công ty T đến mời Hoài L và Nguyễn Văn C ra trụ sở Công an phường Thanh Lương để làm việc.

Hành vi Sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức của bị cáo để sử dụng là nguy hiểm cho xã hội, đã xâm phạm đến trật tự quản lý hành chính, xâm phạm đến sự hoạt động B thường và uy tín của các Cơ quan Nhàn nước, tổ chức, xâm phạm các lợi ích của Nhà nước, các tổ chức và của công dân.

Như vậy, Tòa án nhân dân quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội quyết định Bị cáo Nguyễn Hoài L phạm tội: "Sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức", xử phạt bị cáo Nguyễn Hoài L 09 (chín) tháng  tù.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Bộ luật Hình sự

Luật Hoàng Anh

[1] https://congbobanan.toaan.gov.vn/2ta426897t1cvn/chi-tiet-ban-an, truy cập ngày 22/9/2021.