Các quy định liên quan đến hoạt động đại lý thương mại được quy định như thế nào?

Hoạt động đại lý thương mại là hoạt động trung gian thương mại khá phổ biến hiện nay. Khi tham gia hoạt động trung gian thương mại này, thương nhan cần nắm rõ các quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động đại lý thương mại.

1. Khái niệm đại lý thương mại

“Đại lý” có thể hiểu là một hình thức kinh doanh với sự tham gia của hai bên. Trong đó, bên giao đại lý (bên có hàng hóa, dịch vụ) và bên đại lý thỏa thuận về việc bên đại lý nhân danh bên giao đại lý để mua hoặc bán hàng hóa, dịch vụ để hưởng thù lao.

Theo quy định tại Điều 166 Luật Thương mại 2005 định nghĩa đại lý thương mại như sau:

“Điều 166. Đại lý thương mại

Đại lý thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên giao đại lý và bên đại lý thoả thuận việc bên đại lý nhân danh chính mình mua, bán hàng hoá cho bên giao đại lý hoặc cung ứng dịch vụ của bên giao đại lý cho khách hàng để hưởng thù lao.”

Hoạt động đại lý thương mại được xác lập trên cơ sở hợp đồng được gọi là hợp đồng đại lý. Hợp đồng đại lý phải được lập thành văn bản hoặc bằng hình thức khác có giá trị pháp lý tương đương (theo Điều 168 Luật Thương mại 2005).

2. Các bên tham gia đại lý thương mại

Theo Điều 167 Luật Thương mại 2005, hoạt động đại lý thương mại gồm bên đại lý và bên giao đại lý, trong đó:

+ Bên giao đại lý là thương nhân giao hàng hoá cho đại lý bán hoặc giao tiền mua hàng cho đại lý mua hoặc là thương nhân uỷ quyền thực hiện dịch vụ cho đại lý cung ứng dịch vụ.

+ Bên đại lý là thương nhân nhận hàng hoá để làm đại lý bán, nhận tiền mua hàng để làm đại lý mua hoặc là bên nhận uỷ quyền cung ứng dịch vụ.

3. Các hình thức hoạt động đại lý thương mại

Theo Điều 169 Luật Thương mại 2005, các hình thức đại lý phổ biến hiện nay, bao gồm:

+ Đại lý bao tiêu: Bên đại lý thực hiện việc mua, bán trọn vẹn một khối lượng hàng hoá hoặc cung ứng đầy đủ một dịch vụ cho bên giao đại lý.

Ví dụ: Các đại lý của một số hãng xe lớn như: Honda, Toyota… Giá giao đại lý sẽ được ấn định, tuy nhiên giá bán sẽ do bên đại lý quyết định.

+ Đại lý độc quyền: Tại một khu vực địa lý nhất định bên giao đại lý chỉ giao cho một đại lý mua, bán một hoặc một số mặt hàng hoặc cung ứng một hoặc một số loại dịch vụ nhất định.

Ví dụ: Đại lý A bán sản phẩm máy lọc nước, đại lý B ở Hải Phòng muốn trở thành đại lý độc quyền bán máy lọc nước do đại lý A cung cấp thì phải thỏa thuận và kí hợp đồng đại lý độc quyền với đại lý A.

+ Tổng đại lý: Bên đại lý tổ chức một hệ thống đại lý trực thuộc để thực hiện việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ cho bên giao đại lý.

Ví dụ: Điện lạnh Điện máy Hà Nội là Tổng đại lý phân phối điều hòa Panasonic.

4. Thù lao và thanh toán đại lý

a. Thù lao

Theo Khoản 1 Điều 171 Luật Thương mại 2005 quy định, trừ trường hợp có thỏa thuận khác, thù lao đại lý được trả cho bên đại lý dưới hình thức hoa hồng hoặc chênh lệch giá, cụ thể:

+ Hưởng hoa hồng tính theo tỷ lệ phần trăm trên giá: Bên giao đại lý ấn định giá mua, giá bán hàng hóa hoặc giá cung ứng dịch vụ cho khách hàng.

+ Hưởng chênh lệch giá: Bên giao đại lý không ấn định giá mua, giá bán hàng hóa hoặc giá cung ứng dịch vụ cho khách hàng mà chỉ ấn định giá giao đại lý cho bên đại lý.

Theo Khoản 4 Điều 171 Luật Thương mại 2005 quy định mức thù lao trong trường hợp các bên không có thỏa thuận được tính như sau:

+ Mức thù lao thực tế mà các bên đã được trả trước đó;

+ Trường hợp không áp dụng được mức thù lao thực tế thì mức thù lao đại lý là mức thù lao trung bình được áp dụng cho cùng loại hàng hoá, dịch vụ mà bên giao đại lý đã trả cho các đại lý khác;

+ Trường hợp không áp dụng được mức thù lao thù lao thực tế và mức thù lao trung bình áp dụng cho cùng loại hàng hoá, dịch vụ mà bên giao đại lý đã trả cho các đại lý khác thì mức thù lao đại lý là mức thù lao thông thường được áp dụng cho cùng loại hàng hoá, dịch vụ trên thị trường.

b. Thanh toán đại lý

Theo Điều 176 Luật Thương mại 2005 về thanh toán trong đại lý, trừ trường hợp có thoả thuận khác, việc thanh toán tiền hàng, tiền cung ứng dịch vụ và thù lao đại lý được thực hiện theo từng đợt sau khi bên đại lý hoàn thành việc mua, bán một khối lượng hàng hoá hoặc cung ứng một khối lượng dịch vụ nhất định.

Hình thức thanh toán do hai bên tự thỏa thuận với nhau.

5. Thời hạn đại lý

Tại Điều 177 Luật thương mại 2005 quy định về thời hạn đại lý như sau:

Thời hạn đại lý chỉ chấm dứt sau một thời gian hợp lý nhưng không sớm hơn 60 ngày, kể từ ngày một trong hai bên thông báo bằng văn bản cho bên kia về việc chấm dứt hợp đồng đại lý, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.

Tuy nhiên, nếu bên giao đại lý thông báo chấm dứt hợp đồng theo quy định trên thì bên đại lý có quyền yêu cầu bên giao đại lý bồi thường một khoản tiền cho thời gian mà mình đã làm đại lý cho bên giao đại lý đó, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.

Giá trị của khoản bồi thường là một tháng thù lao đại lý trung bình trong thời gian nhận đại lý cho mỗi năm mà bên đại lý làm đại lý cho bên giao đại lý. Trong trường hợp thời gian đại lý dưới một năm thì khoản bồi thường được tính là một tháng thù lao đại lý trung bình trong thời gian nhận đại lý.

Các bên cần tuân thủ đúng theo quy định của pháp luật về hoạt động đại lý khi tham gia quan hệ đại lý thương mại.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Thương mại 2005

Luật Hoàng Anh