Cạnh tranh không lành mạnh bằng hành vi lôi kéo khách hàng bất chính bị xử lý như thế nào?

Căn cứ pháp lý

- Điều 45 Luật Cạnh tranh năm 2018.

- Nghị định số 75/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cạnh tranh.

Khái niệm hành vi cạnh tranh không lành mạnh

Hành vi cạnh tranh không lành mạnh được định nghĩa tại Khoản 6 Điều 3 Luật Cạnh tranh năm 2018 là hành vi của doanh nghiệp trái với nguyên tắc thiện chí, trung thực, tập quán thương mại và các chuẩn mực khác trong kinh doanh, gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp khác.

Định nghĩa trên có một số điểm khác biệt so với định nghĩa tại Khoản 4 Điều 3 Luật Cạnh tranh năm 2004, theo đó, hành vi cạnh tranh không lành mạnh là hành vi cạnh tranh của doanh nghiệp trong quá trình kinh doanh trái với các chuẩn mực thông thường về đạo đức kinh doanh, gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp khác hoặc người tiêu dùng.

Đặc điểm của hành vi cạnh tranh không lành mạnh

- Thứ nhất, hành vi cạnh tranh không lành mạnh là hành vi cạnh tranh do các chủ thể kinh doanh trên thị trường thực hiện, nhằm mục đích lợi nhuận.

- Thứ hai, hành vi cạnh tranh không lành mạnh là hành vi có tính chất đối lập, đi ngược lại các nguyên tắc, thông lệ tốt trong kinh doanh, có thể hiểu là những quy tắc xử sự chung đã được chấp nhận rộng rãi và lâu dài trong hoạt động kinh doanh trên thị trường.

- Thứ ba, hành vi cạnh tranh bị kết luận là không lành mạnh và cần phải ngăn chặn khi nó gây thiệt hại hoặc có khả năng gây thiệt hại cho doanh nghiệp khác.

Cạnh tranh không lành mạnh bằng hành vi lôi kéo khách hàng bất chính

Luật Cạnh tranh năm 2018 đã thay thế hai hành vi quảng cáo và khuyến mại nhằm cạnh tranh không lành mạnh bằng một quy định khái quát hơn về “lôi kéo khách hàng bất chính” tại Khoản 5 Điều 45 như sau:

“Điều 45. Các hành vi cạnh tranh không lành mạnh bị cấm

5. Lôi kéo khách hàng bất chính bằng các hình thức sau đây:

a) Đưa thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn cho khách hàng về doanh nghiệp hoặc hàng hóa, dịch vụ, khuyến mại, điều kiện giao dịch liên quan đến hàng hóa, dịch vụ mà doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác;

b) So sánh hàng hóa, dịch vụ của mình với hàng hóa, dịch vụ cùng loại của doanh nghiệp khác nhưng không chứng minh được nội dung.”

Khái niệm “lôi kéo bất chính” có thể sử dụng để mô tả nhiều hành vi cạnh tranh khác nhau, nhưng cùng bản chất là tác động sai trái lên khách hàng để khiến họ lựa chọn mua, sử dụng sản phẩm của mình, mà không mua hoặc ngừng mua hàng hóa của đối thủ cạnh tranh. Quy định trên của Luật Cạnh tranh đã nêu lên hại dạng hành vi phổ biến đó là đưa thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn và so sánh thiếu căn cứ.

- Thông tin gian dối được hiểu là những thông tin có nội dung sai lệch so với thực tế, không trung thực, lừa dối người tiêu dùng. Thông tin gây nhầm lẫn có thể không sai, nhưng nội dung không đầy đủ, không rõ ràng hoặc cố tình bỏ sót, để tạo sự hiểu nhầm cho người tiêu dùng. Những thông tin trên không chỉ cản trở cạnh tranh mà còn khiến cạnh tranh trở nên méo mó, môi trường cạnh tranh thiếu minh bạch sẽ không tạo được sự phát triển bền vững. Các dạng thông tin gian dối, gây nhầm lẫn được phân loại theo nội dung như sau:

+ Thông tin về doanh nghiệp: có thể về uy tín, năng lực của doanh nghiệp;

+ Thông tin về hàng hóa sản phẩm của doanh nghiệp đó;

+ Thông tin về các điều kiện giao dịch đối với sản phẩm;

+ Thông tin về các chương trình khuyến mại.

Thông tin gian dối, gây nhầm lẫn có thể xuất hiện trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau với những biểu hiện khác nhau. Vì vậy, bên cạnh Luật Cạnh tranh nhiều quy định của pháp luật chuyên ngành cũng có điều cấm đối với thông tin gian dối, gây nhầm lẫn, phù hợp với đặc thù của ngành. Ví dụ trong ngành hàng không, thông tin gian dối gây nhầm lẫn thường liên quan đến những tuyên bố về giá vé máy bay. Các hãng hàng không thường quảng cáo vé máy bay giá rẻ nhưng trên thực tế thường phát sinh thêm các khoản tiền khác mà khách hàng buộc phải trả thêm tiền đó là lệ phí sân bay, phụ phí nhiên liệu, phí đặt chỗ, phí đồ ăn,… khiến chi phí thực tế họ phải trả cao hơn rất nhiều.

- Luật Cạnh tranh năm 2018 không còn quy định cấm tuyệt đối hành vi so sánh trực tiếp giữa các doanh nghiệp, mà chỉ cấm việc so sánh thiếu căn cứ, tức người đưa ra thông tin không thể chứng minh nội dung so sánh mình đưa ra là chính xác ví dụ như việc thể hiện sản phẩm, dịch vụ của mình tốt hơn hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp khác. Việc so sánh sẽ được chấp nhận nếu nội dung so sánh được kiểm chứng, là nội dung đúng đắn, chính xác. Xét trên việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, việc đưa thông tin chính xác, những lợi thế có thật của một sản phẩm, dịch vụ làm cho người tiêu dùng có lợi ích giảm chi phí, thời gian và công sức tìm hiểu, góp phần làm minh bạch hóa thị trường và làm tăng hiệu quả kinh tế nói chung. Nhưng thực tế thì các doanh nghiệp luôn có xu hướng đề cao bản thân và hạ thấp đối thủ, trong khi sự so sánh làm cho người tiếp nhận thông tin dễ tin hơn những lời khẳng định thông thường. Vì thế mà Điểm b Khoản 5 Điều 45 Luật Cạnh tranh năm 2018 nêu trên yêu cầu người đưa ra thông tin so sánh phải chứng minh được tính đúng đắn, chính xác của nội dung so sánh.

Hình thức xử phạt hành chính hành vi lôi kéo khác hàng bất chính

Căn cứ vào Điều 20 của Nghị định số 75/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cạnh tranh, hành vi lôi kéo khách hàng bất chính bị xử phạt như sau:

- Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng đối với hành vi lôi kéo khách hàng bất chính bằng các hình thức sau đây:

+ Đưa thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn cho khách hàng về doanh nghiệp hoặc hàng hóa, dịch vụ, khuyến mại, điều kiện giao dịch liên quan đến hàng hóa, dịch vụ mà doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác

+ So sánh hàng hóa, dịch vụ của mình với hàng hóa, dịch vụ cùng loại của doanh nghiệp khác nhưng không chứng minh được nội dung.

- Phạt tiền gấp hai lần mức quy định tại khoản 1 Điều này đối với hành vi vi phạm tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hành vi vi phạm được thực hiện trên phạm vi từ hai tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trở lên.

- Hình thức xử phạt bổ sung:

+ Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn;

+ Tịch thu tang vật, phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính về cạnh tranh;

+ Tịch thu khoản lợi nhuận thu được từ việc thực hiện hành vi vi phạm.

- Biện pháp khắc phục hậu quả:

+ Buộc cải chính công khai;

+ Loại bỏ yếu tố vi phạm trên hàng hóa, bao bì hàng hóa, phương tiện kinh doanh, vật phẩm.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Cạnh tranh năm 2018

Luật Hoàng Anh