Chấm dứt hợp đồng đại diện cho thương nhân được quy định như thế nào?

Hợp đồng đại diện cho thương nhân là sự thỏa thuận giữa các bên theo đó bên đại diện nhận ủy nhiệm của bên giao đại diện để thực hiện các hoạt động thương mại với danh nghĩa, theo sự chỉ dẫn của bên giao đại diện và được hưởng thù lao về việc làm đại diện. Vậy hợp đồng đại diện cho thương nhân kéo dài bao lâu? Khi nào hợp đồng đại diện cho thương nhân chấm dứt? Cùng tìm hiểu bài viết dưới đây.

1. Thời hạn đại diện cho thương nhân

Tại Điều 144 Luật Thương mại 2005 quy định về thời hạn đại diện cho thương nhân cụ thể như sau:

+ Thời hạn đại diện do các bên thoả thuận.

+ Trường hợp không có thoả thuận, thời hạn đại diện chấm dứt khi bên giao đại diện thông báo cho bên đại diện về việc chấm dứt hợp đồng đại diện hoặc bên đại diện thông báo cho bên giao đại diện về việc chấm dứt hợp đồng.

+ Trừ trường hợp có thoả thuận khác, nếu bên giao đại diện đơn phương thông báo chấm dứt hợp đồng đại diện theo quy định tại Khoản 2 Điều 144 Luật Thương mại 2005 thì bên đại diện có quyền yêu cầu bên giao đại diện trả một khoản thù lao do việc bên giao đại diện giao kết các hợp đồng với khách hàng mà bên đại diện đã giao dịch và những khoản thù lao khác mà đáng lẽ mình được hưởng.

+ Trường hợp thời hạn đại diện chấm dứt theo quy định tại Khoản 2 Điều 144 Luật Thương mại 2005 theo yêu cầu của bên đại diện thì bên đại diện bị mất quyền hưởng thù lao đối với các giao dịch mà đáng lẽ mình được hưởng nếu các bên không có thoả thuận khác.

Như vậy, trong trường hợp bên nhận đại diện đơn phương thông báo cho bên giao đại diện về việc chấm dứt hợp đồng đại diện cho thương nhân thì thù lao đại diện do các bên trong học đồng đại diện thỏa thuận với nhau. Trường hợp không có thỏa thuận thì bên đại diện bị mất quyền hưởng thù lao đối với các giao dịch mà đáng lẽ mình được hưởng nếu các bên không có thoả thuận khác.

2. Chấm dứt hợp đồng đại diện cho thương nhân

Hợp đồng đại diện cho thương nhân chấm dứt khi:

+ Thời hạn đại diện cho thương nhân chấm dứt;

+ Công việc đại diện cho thương nhân đã hoàn thành;

+ Một trong hai bên tham gia hợp đồng chết, mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi, mất tư cách thương nhân (theo Điều 589 Bộ luật dân sự 2015).

Nếu trong hợp đồng không xác định thời hạn đại diện, các bên đều có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng đại diện nhưng phải thông báo cho bên kia biết. Luật thương mại năm 2005 không quy định thời hạn các bên phải thông báo cho nhau biết về việc chấm dứt hợp đồng. So với Luật Thương mại 1997 thì có điều khoản này và được quy định tại Khoản 1 Điều 92 Luật Thương mại 1997: Trong trường hợp hợp đồng đại diện không xác định thời hạn cụ thể thì các bên có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng đại diện nhưng phải thông báo cho bên kia biết chậm nhất là sáu mươi ngày trước khi chấm dứt hợp đồng đại diện.

Trong trường hợp bên giao đại diện đơn phương thông báo chấm dứt hợp đồng đại diện, bên đại diện có quyền yêu cầu được hưởng thù lao do việc bên đại diện giao kết các hợp đồng với khách hàng mà bên đại diện đã giao dịch và những khoản thù lao khác mà dáng lẽ mình được hưởng (theo Khoản 3 Điều 144 Luật thương mại 2005). Điều này có nghĩa là người đại diện vẫn có quyền hưởng thù lao đối với những hợp đồng được giao kết giữa bên giao đại diện với bên thứ ba trước và cả sau khi hợp đồng đại diện chấm dứt nếu những hợp đồng đó được giao kết là kết quả của những giao dịch do bên đại diện đem lại. Trong trường hợp bên đại diện đơn phương chấm dứt hợp đồng đại diện thì bên đại diện mất quyền hưởng thù lao đối với các giao dịch đáng lẽ mình được hưởng nếu các bên không có thoả thuận khác.

Luật thương mại năm 2005 không quy định nguyên tắc xác định khoản thù lao mà bên đại diện được hưởng nếu bên giao đại diện đơn phương chấm dứt hợp đồng (trong trường hợp hợp đồng không xác định thời hạn đại diện).

Theo Điều 588 Bộ luật dân sự năm 2015, bên giao đại diện phải thông báo bằng văn bản cho người thứ ba biết về về việc bên giao đại diện chấm dứt hợp đồng; nếu không thông báo thì hợp đồng với người thứ ba vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp người thứ ba biết hoặc phải biết về việc hợp đồng đại diện đã bị chấm dứt. Tuy nhiên, Luật thương mại 2005 không quy định ai sẽ có nghĩa vụ phải thông báo cho bên thứ ba biết trong trường hợp bên đại diện thông báo chấm dứt hợp đồng.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Thương mại 2005

Luật Hoàng Anh