Đối tượng áp dụng Luật Cạnh tranh hiện nay là gì?

Sự cạnh tranh trong nền kinh tế đã và đang là một nguồn động lực không thể thiếu để thúc đẩy kinh tế phát triển không ngừng, nơi nào triệt tiêu cạnh tranh nơi đó triệt tiêu sự phát triển. Một ví dụ đơn giản về việc học hành, đó là khi trong một lớp có sự ganh đua, cạnh tranh trong môn học, ắt sẽ tìm ra những người học sinh giỏi, có năng lực. Nhưng trên trường kinh doanh thì không thể đơn giản được như thế, bởi còn có cả lợi ích trong đó thì việc bất chấp “thủ đoạn” để đạt được mục đích riêng, đạt được lợi nhuận cao nhất của các tổ chức, cá nhân kinh doanh không phải chuyện “xưa nay hiếm”. Vậy Luật Cạnh tranh năm 2018 đang điều chỉnh những đối tượng nào?

Căn cứ vào Điều 2 của Luật Cạnh tranh năm 2018 quy định về đối tượng áp dụng luật này bao gồm:

“Điều 2. Đối tượng áp dụng

1. Tổ chức, cá nhân kinh doanh (sau đây gọi chung là doanh nghiệp) bao gồm cả doanh nghiệp sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích, doanh nghiệp hoạt động trong các ngành, lĩnh vực thuộc độc quyền nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam.

2. Hiệp hội ngành, nghề hoạt động tại Việt Nam.

3. Cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài có liên quan.”

- Tổ chức, cá nhân kinh doanh

Muốn có sự cạnh tranh xảy ra thì đương nhiên phải có ít nhất là 02 doanh nghiệp trở lên là đối thủ của nhau. Nếu không có đối thủ, hay nói cách khác là tình trạng độc quyền, thì cạnh tranh không thể diễn ra và do vậy, luật cạnh tranh cũng không có cơ sở kinh tế - xã hội để tồn tại. Tổ chức, cá nhân kinh doanh theo quy định của Luật Cạnh tranh bao gồm:

+ Doanh nghiệp sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích

Trước hết, khái niệm sản phẩm, dịch vụ công ích được quy định tại Khoản 28 Điều 4 Luật Doanh nghiệp năm 2020 như sau:

“Điều 4. Giải thích từ ngữ

28. Sản phẩm, dịch vụ công ích là sản phẩm, dịch vụ thiết yếu đối với đời sống kinh tế - xã hội của đất nước, địa phương hoặc cộng đồng dân cư mà Nhà nước cần bảo đảm vì lợi ích chung hoặc bảo đảm quốc phòng, an ninh và việc sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ này theo cơ chế thị trường khó có khả năng bù đắp chi phí.”

Như vậy, doanh nghiệp sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích là loại hình doanh nghiệp chịu sự điều chỉnh của Luật doanh nghiệp 2020. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp này được quy định cụ thể trong Luật doanh nghiệp 2020 cụ thể tại Điều 7 và 8.

+ Doanh nghiệp hoạt động trong các ngành, lĩnh vực thuộc độc quyền nhà nước

Một số danh mục ngành, dịch vụ thuộc độc quyền nhà nước đó là: sản xuất vàng miếng; phát hành xổ số kiến thiết; in, đúc tiền; phát hành tem bưu chính Việt Nam; sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu, mua, bán, vận chuyển, tàng trữ pháo hoa và các dịch vụ liên quan đến pháo hoa; truyền tải, điều độ hệ thống điện quốc gia; xây dựng và vận hành thủy điện đa mục tiêu và điện hạt nhân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội;…

+ Đơn vị sự nghiệp công lập

Là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực như giáo dục, đào tạo, y tế, nghiên cứu khoa học, văn hóa, thể dục thể thao, du lịch, lao động – thương binh và xã hội, thông tin truyền thông và các lĩnh vực sự nghiệp khác được pháp luật quy định.

+ Doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam

Doanh nghiệp nước ngoài là loại hình doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài hay chính xác là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, là tổ chức kinh tế được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam, có nhà đầu tư nước ngoài là thành viên hoặc cổ đông. Ví dụ Công ty TNHH Sampung Inox, Công ty TNHH Thiết bị công nghiệp Toyota Việt Nam, Công ty TNHH NESTLÉ Việt Nam,…

- Hiệp hội ngành, nghề hoạt động tại Việt Nam

Hiệp hội ngành, nghề bao gồm hiệp hội ngành hàng và hiệp hội nghề nghiệp (theo Khoản 1 Điều 3 Luật Cạnh tranh 2018 về giải thích từ ngữ).

Một số hiệp hội ngành, nghề hoạt động tại Việt Nam có thể kể đến như: Hội doanh nghiệp trẻ Việt Nam, Hiệp hội doanh nghiệp Điện tử Việt Nam, Hiệp hội Da – giầy Việt Nam, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, Hiệp hội cảng biển Việt Nam,…

Dựa vào vai trò và hiệu quả hoạt động của các hiệp hội ngành, nghề trong đời sống kinh tế - xã hội, nhiều doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân đã tự liên kết và thành lập hiệp hội doanh nghiệp, đáp ứng nhu cầu hoạt động kinh doanh của mình. Để cạnh tranh, tồn tại và phát triển, doanh nghiệp phải giải quyết tốt mối quan hệ đan xen giữa doanh nghiệp với nhau, giữa doanh nghiệp với Nhà nước, giữa doanh nghiệp với xã hội, và hiệp hội ngành, nghề đóng vai trò trung gian tích cực góp phần thỏa mãn nhu cầu bảo vệ quyền, lợi ích của các doanh nghiệp thành viên hiệp hội. Sự ra đời của các hiệp hội ngành, nghề là xu thế tất yếu mang tính khách quan nhằm tác động vào sản xuất, tổ chức lưu thông sản phẩm và tham mưu cho cơ quan quản lí Nhà nước trong việc xây dựng và ban hành cơ chế chính sách khuyến khích phát triển các ngành, lĩnh vực hoạt động của hội, hiệp hội.

- Cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài có liên quan

Ủy ban Cạnh tranh quốc gia thông qua các cam kết quốc tế về cạnh tranh trong các hiệp định thương mại song phương, đa phương, có trách nhiệm tiến hành các hoạt động hợp tác với các cơ quan cạnh tranh nước ngoài trong quá trình tố tụng cạnh tranh.

Nước ta đã và đang trong quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng vì vậy một môi trường cạnh tranh không còn chỉ hạn chế trên lãnh thổ Việt Nam. Ví dụ, như các hãng hàng không, hãng vận tải biển họ có thể tự điều chỉnh và có những liên kết với các hãng hàng không khác để gây ra thiệt hại cho các cạnh tranh tại Việt Nam, do đó, hành vi của các doanh nghiệp ngoài nước và doanh nghiệp trong nước đều phải chịu sự điều chỉnh của Luật Cạnh tranh.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Cạnh tranh năm 2018

Luật Hoàng Anh