Hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa là gì?

Các quan hệ mua bán hàng hoá qua Sở giao dịch được thực hiện thông qua hình thức pháp lí là hợp đồng mua bán. Hợp đồng mua bán hàng hoá qua Sở giao dịch có bản chất của hợp đồng mua bán hàng hoá nói chung nhưng được quy định chặt chẽ hơn với các điều khoản bắt buộc về điều kiện giao sau và biện pháp bảo đảm, phù hợp với đối tượng của hợp đồng là hàng hoá tương lai.

1. Khái niệm hợp đồng mua bán hàng hoá Sở giao dịch

Mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa là hoạt động thương mại, theo đó các bên thỏa thuận thực hiện việc mua bán một lượng nhất định của một loại hàng hóa nhất định qua Sở giao dịch hàng hoá theo những tiêu chuẩn của Sở giao dịch hàng hoá với giá được thỏa thuận tại thời điểm giao kết hợp đồng và thời gian giao hàng được xác định tại một thời điểm trong tương lai.

Hợp đồng mua bán hàng hoá qua Sở giao dịch theo Luật Thương mại chỉ là một bộ phận của hợp đồng mua bán hàng hoá tương lai theo ý nghĩa đầy đủ của khái niệm pháp lí này. Chẳng hạn, hợp đồng giao sau về nông sản, nguyên nhiên liệu thì được xem là hợp đồng mua bán trong hoạt động thương mại, trong khi đó những hợp đồng mua bán về lãi suất, chứng khoán... thì không áp dụng các quy định về mua bán hàng hoá trong Luật thương mại.

Phù hợp với tính chất đối tượng của hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch là hàng hoá tương lai, tại Điều 64 Luật Thương mại 2005 quy định hai loại hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hoá là: hợp đồng kì hạn và hợp đồng quyền chọn như sau:

“Điều 64. Hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hoá

2. Hợp đồng kỳ hạn là thỏa thuận, theo đó bên bán cam kết giao và bên mua cam kết nhận hàng hoá tại một thời điểm trong tương lai theo hợp đồng.

3. Hợp đồng về quyền chọn mua hoặc quyền chọn bán là thỏa thuận, theo đó bên mua quyền có quyền được mua hoặc được bán một hàng hóa xác định với mức giá định trước (gọi là giá giao kết) và phải trả một khoản tiền nhất định để mua quyền này (gọi là tiền mua quyền). Bên mua quyền có quyền chọn thực hiện hoặc không thực hiện việc mua hoặc bán hàng hóa đó.”

Như vậy, Luật Thương mại 2005 không quy định cụ thể như thế nào là hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch mà định nghĩa theo từng loại hợp đồng.

2. Đặc điểm của hợp đồng mua bán hàng hoá Sở giao dịch

Về bản chất, hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch là một dạng của hợp đồng mua bán hàng hóa. Ngoài những đặc điểm của hợp đồng mua bán hàng hoá nói chung, hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch còn có những đặc điểm sau:

Thứ nhất, hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch là hợp đồng song vụ, theo đó các bên cam kết thực hiện nghĩa vụ trong tương lai.

Trong hợp đồng kì hạn, bên bán phải có nghĩa vụ giao một khối lượng hàng xác định cho bên mua và có quyền nhận tiền vào một thời điểm trong tương lai ở một giá thoả thuận trước, bên mua có nghĩa vụ thanh toán tiền theo như thoả thuận trong hợp đồng và có quyền nhận hàng cũng vào một thời điểm trong tương lai.

Còn trong hợp đồng quyền chọn, bên mua quyền được mua hoặc quyền được chọn bán hàng hoá có nghĩa vụ trả một khoản tiền nhất định và có quyền chọn mua hoặc chọn bán hàng hoá tại thời điểm trong tương lai theo thoả thuận; bên bán quyền có quyền nhận tiền và phải thực hiện nghĩa vụ mà mình cam kết với bên mua.

Thứ hai, đối tượng của hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa là những hàng hoá chưa hiện hữu tại thời điểm các bên giao kết hợp đồng mua bán (hàng hoá tương lai). Hàng hoá tương lai mua bán qua Sở giao dịch, trên thực tế thường là những loại hàng hoá có lượng cung cầu lớn và thường xuyên biến động. Theo Luật thương mại (Điều 68), danh mục hàng hoá tương lai được mua bán qua sở giao dịch do bộ trưởng Bộ thương mại quy định.

Thứ ba, hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa được giao kết và thực hiện thông qua Sở giao dịch hàng hoá. Việc mua bán qua qua Sở giao dịch hàng hoá giúp các nhà đầu tư có điều kiện dễ dàng và thuận lợi để lựa chọn đối tác của mình. Cơ chế giám sát trong Sở giao dịch hàng hoá là điều kiện quan trọng đảm hợp đồng được thực hiện hiệu quả. Trong Sở giao dịch còn có thể xuất hiện nhiều chủ thể làm trung gian cho việc giao kết và thực hiện hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa, như phòng thanh toán bù trừ, người môi giới mua bán hàng hoá... Trong trường hợp nhà đầu tư thực hiện giao dịch thanh toán bù trừ thì phòng thanh toán bù trừ sẽ cân đối, bù trừ vào tài khoản của các nhà đầu tư, còn trong trường hợp các bên thi hành hợp đồng thì phòng thanh toán sẽ là cầu nối, yêu cầu bên bán và bên mua giao nhận hàng tại kho hoặc nơi do Sở giao dịch quy định.

Qua đây có thể hiểu thế nào là hợp đồng mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa, và cơ bản thấy được sự khác biệt của loại hợp đồng này so với hợp đồng mua bán hàng hóa thông thường.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Thương mại 2005

Luật Hoàng Anh