Nhượng quyền thương mại là gì?

Nhượng quyền thương mại (tên tiếng Anh: Franchise) là phương thức kinh doanh độc đáo cho các hoạt động bán lẻ hàng hóa và cung ứng dịch vụ, mang lại những lợi ích đáng kể cho các bên tham gia cũng như cho người tiêu dùng và xã hội. Ở Việt Nam, nơi mà nền kinh tế đang trong thời kì chuyển đổi, là một thị trường tiềm năng cho hoạt động nhượng quyền phát triển. Việc xuất hiện, tồn tại và phát triển của hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam là một tất yếu khách quan nhất là trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Vậy nhượng quyền thương mại là gì? Nó có đặc điểm gì nổi bật?

Khái niệm nhượng quyền thương mại

Tại Điều 284 Luật Thương mại 2005 định nghĩa về nhượng quyền thương mại như sau:

“Điều 284. Nhượng quyền thương mại

Nhượng quyền thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện sau đây:

1. Việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ được tiến hành theo cách thức tổ chức kinh doanh do bên nhượng quyền quy định và được gắn với nhãn hiệu hàng hoá, tên thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh, quảng cáo của bên nhượng quyền;

2. Bên nhượng quyền có quyền kiểm soát và trợ giúp cho bên nhận quyền trong việc điều hành công việc kinh doanh.”

Bên nhượng quyền là thương nhân cấp quyền thương mại, bao gồm cả Bên nhượng quyền thứ cấp trong mối quan hệ với Bên nhận quyền thứ cấp (theo Khoản 1 Điều 3 Nghị định 35/2006/NĐ-CP ngày 31/3/2006).

Bên nhận quyền là thương nhân được nhận quyền thương mại, bao gồm cả Bên nhận quyền thứ cấp trong mối quan hệ với Bên nhượng quyền thứ cấp (theo Khoản 2 Điều 3 Nghị định 35/2006/NĐ-CP ngày 31/3/2006).

Ví dụ nhượng quyền thương mại tại Việt Nam:

+ Nhượng quyền thương mại Cà phê Trung Nguyên. Cà phê Trung Nguyên chính thức ra đời vào năm 1996 tại Buôn Mê Thuột, Đaklak. Để giới thiệu và quảng bá tới khách hàng, Tập đoàn cà phê Trung Nguyên đã nhượng quyền thương hiệu khắp mọi nơi trên toàn quốc.

+ Nhượng quyền thương hiệu trà chanh Bụi Phố. Năm 2018 trà chanh Bụi Phố đã được ra đời. Để quảng bá đưa thương hiệu đến nhiều người tiêu dùng, sau 2 năm đã có hơn 400 cửa hàng phát triển – mang tên trà chanh Bụi Phố.

Đặc điểm của nhượng quyền thương mại

Dựa trên định nghĩa trên, nhượng quyền thương mại có các đặc điểm sau:

+ Chủ thể của quan hệ nhượng quyền thương mại bao gồm bên nhượng quyền và bên nhận quyền.

Các chủ thể này có thể là cá nhân hoặc pháp nhân, là công dân trong nước hoặc người nước ngoài. Trong thực tế, đa số các bên tham gia nhượng quyền thương mại là thương nhân. Có thể có hai hoặc nhiều bên tham gia vào quan hệ nhượng quyền thương mại. Bên nhượng quyền và bên nhận quyền có tư cách pháp lý độc lập với nhau và tự chịu trách nhiệm với những rủi ro trong hoạt động kinh doanh của mình.

+ Đối tượng của nhượng quyền thương mại là quyền thương mại.

Nội dung của nhượng quyền thương mại tùy thuộc vào từng loại hình nhượng quyền thương mại và sự thảo thuận giữa các bên. Nó có thể bao gồm quyền sử dụng các tài sản trí tuệ như tên thương mại, nhãn hiệu hàng hóa/dịch vụ, bí mật kinh doanh…. và quyền kinh doanh theo mô hình, phương thức quản lý, đào tạo, tiếp thị sản phẩm của bên nhượng quyền.

+ Nhượng quyền thương mại là hoạt động kinh doanh theo mô hình thống nhất.

Thống nhất về hành động của bên nhượng quyền và các bên nhận quyền. Các thành viên trong hệ thống nhượng quyền thương mại phải thống nhất về mọi hành động nhằm duy trì hình ảnh đặc trưng và duy trì chất lượng đặc trưng của sản phẩm/dịch vụ.

Thống nhất về lợi ích của bên nhượng quyền và các bên nhận quyền. Lợi ích của nhượng quyền và các bên nhận quyền có mối quan hệ mật thiết với nhau. Việc tiến hành hoạt động kinh doanh tốt hay xấu của bất kì một thành viên nào trong hệ thống nhượng quyền thương mại đều có thể làm tăng hay giảm uy tín của toàn bộ hệ thống, từ đó sẽ gây ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến lợi ích của các thành viên còn lại.

Lợi ích của việc nhượng quyền thương mại

Nhượng quyền thương mại mang lại những lợi ích nhất định đối với cả bên nhượng quyền và bên nhận quyền:

+ Đối với bên nhượng quyền không phải đầu tư nhiều vốn nhưng mô hình kinh doanh, thị trường tiêu thụ hàng hóa sẽ được mở rộng hơn, từ đó giới thiệu, quảng bá được thương hiệu của mình đến nhiều nơi.

+ Đối với bên nhận quyền sẽ được thừa hưởng kinh nghiệm, bí quyết về cách sản xuất hàng hóa, cách tổ chức kinh doanh từ bên nhượng quyền, góp phần giảm thiểu rủi ro có thể xảy ra trong quá trình kinh doanh. Hơn nữa bên nhận quyền không cần phải xây dựng thương hiệu, đặt tên sản phẩm, đăng kí nhãn hiệu…góp phần giảm thiểu thời gian và chi phí kinh doanh.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Thương mại 2005

Luật Hoàng Anh