Phân tích vụ việc tập trung kinh tế của Thế giới Di động và Trần Anh (Phần 3)

Căn cứ pháp lý: 

- Luật Cạnh tranh năm 2018.

- Luật Cạnh tranh năm 2004 (đã hết hiệu lực từ ngày 01/07/2019).

- Nghị định số 35/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Cạnh tranh.

Vụ việc mua lại doanh nghiệp giữa Thế giới Di động (Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới Di động) và Trần Anh (Công ty cổ phần thế giới số Trần Anh)

Ngày 12 tháng 10 năm 2017, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (CT&BVNTD) đã tiếp nhận Hồ sơ thông báo TTKT Công ty cổ phần Đầu tư Thế Giới Di Động (Thế Giới Di Động) dự kiến mua lại Công ty cổ phần Thế giới số Trần Anh (Trần Anh).

Thế giới Di động dự định mua 100% cổ phần từ các cổ đông hiện hữu của Trần Anh. Sau giao dịch mua lại, Thế giới di động sẽ trở thành công ty mẹ của Trần Anh để trực tiếp quản lý và điều hành toàn bộ hoạt động kinh doanh của Trần Anh.

Sau khi tiến hành thẩm định Hồ sơ thông báo tập trung kinh tế và khảo sát ý kiến của các doanh nghiệp kinh doanh trên thị trường, ngày 27 tháng 11 năm 2017, Cục CT&BVNTD đã hoàn thiện báo cáo thẩm định hồ sơ tập trung kinh tế.

Ngày 3/1/2018, thương vụ Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới Di động (mã: MWG) thâu tóm chuỗi Điện máy Trần Anh (mã: TAG) chính thức được hoàn tất. MWG đã chi khoảng 850 tỷ đồng sở hữu hơn 23,6 triệu cổ phiếu TAG của Trần Anh, với mức giá khoảng 35.500 đồng/cổ phiếu, tương đương hơn 95,2% số lượng cổ phiếu lưu hành của TAG. Cụ thể, Thế Giới Di Động mua lại cổ phần từ 9 cổ đông hiện hữu tại Trần Anh bao gồm cổ đông lớn nhất là Nojima Corporation với số lượng 7,7 triệu cổ phiếu TAG, tương đương 30,9% vốn. Mua lại 5,6 triệu cổ phiếu, tương đương 22,7% vốn TAG từ ông Trần Xuân Kiên, Chủ tịch HĐQT Trần Anh; mua lại 5,3 triệu cổ phiếu TAG (21,5% vốn) do bà Đỗ Thị Thu Hường nắm giữ và 6 cổ đông cá nhân khác là các nhân sự cấp cao khác tại Trần Anh đã đăng ký bán ra từ ngày 2/1/2018.

Hình thức tập trung kinh tế của vụ việc trên

Tập trung kinh tế giữa Thế Giới Di Động và Trần Anh là hành vi tập trung kinh tế theo hình thức mua lại doanh nghiệp quy định tại điểm c khoản 1 và khoản 4 Điều 29 Luật Cạnh tranh 2018. Thị trường liên quan được xác định bao gồm: Thị trường bán lẻ chuyên kinh doanh các sản phẩm điện máy gia dụng trên toàn quốc và thị trường bán lẻ chuyên kinh doanh sản phẩm công nghệ thông tin trên toàn quốc. Sau khi mua lại Trần Anh, Thế Giới Di Động chiếm gần 40% thị phần bán lẻ điện máy trong nước. Đây là một hành vi hợp pháp. Nói cách khác, hành vi này không thuộc trường hợp tập trung kinh tế bị cấm được quy định tại Điều 30 Luật Cạnh tranh 2018. Cụ thể:

Hành vi tập trung kinh tế này thuộc ngưỡng thông báo TTKT do thị phần kết hợp của Thế giới di động và Trần Anh khi dự định tham gia TTKT lớn hơn 20% thị phần trên thị trường liên quan trong năm tài chính liền kề trước năm dự kiến thực hiện TTKT (thị phần kết hợp giữa TGDĐ và Trần Anh năm 2016 vượt qua 20% thị phần trên thị trường liên quan). Vì vậy, trước khi tham gia TTKT, 2 công ty này phải thông báo cho Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia. (Thỏa mãn điểm d khoản 1 Điều 13 Nghị định 35/2020/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Cạnh Tranh)

Tiếp đó, đánh giá khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể của hành vi này, nhóm cho rằng việc tập trung kinh tế này không gây ra tác động hoặc khả năng gây tác động hạn chế cạnh trên một cách đáng kể:

+ Thị phần kết hợp trước và sau khi TTKT của hai doanh nghiệp không có mức chênh lệch quá lớn trên thị trường. Trước khi TTKT, Thế Giới Di Động là nhà bán lẻ điện thoại di động số một Việt Nam, duy trì vị thế dẫn đầu về thị phần trên thị trường này. Sau đó, khi đã mua lại Trần Anh, Thế Giới Di Động ngày càng củng cố vị thế của mình trên thị trường với hơn 40% thị phần. Việc này không gây ra bất cứ hạn chế cạnh tranh nào cũng như không chiếm toàn bộ thị phần trên thị trường liên quan.

+ Mức độ tập trung trên thị trường liên quan sau khi tập trung không tạo ra nguy cơ sức mạnh thị trường hay tạo dựng việc thông đồng giữa các doanh nghiệp. Bởi lẽ, trước khi tập trung kinh tế, Thế giới di động vẫn luôn thống lĩnh và nâng cao thị phần với gần 900 siêu thị.

+ Mối quan hệ giữa TGDĐ và Trần Anh không phải đầu vào của nhau, không bổ trợ cho nhau ở bất cứ mảng nào trên thị trường. Trước khi tập trung kinh tế, hai doanh nghiệp này được coi là hai đối thủ cạnh tranh trên thị trường điện máy, hai doanh nghiệp vẫn đua nhau trên đà phát triển của thị trường. Lý do mua lại này không làm ngăn cản (hay loại bỏ) doanh nghiệp nào gia nhập trên thị trường, không tạo ra sức mạnh thị trường đáng kể của doanh nghiệp hình thành sau tập trung kinh tế.

Hơn hết, việc tập trung kinh tế giữa Thế giới di động và Trần Anh đã tác động tích cực đến việc phát triển ngành thiết bị điện tử và sản phẩm điện máy tại Việt Nam. Điện máy xanh mở rộng với hơn 640 triệu siêu thị trên toàn quốc, Thế giới di động tiếp tục khẳng định vị thế đầu ngành với hơn 1000 siêu thị trên toàn quốc. Năm 2018, Thế Giới Di Động được trao giải “Công ty kinh doanh hiệu quả nhất Việt Nam”, nằm trong top 50 công ty được vinh danh xứng đáng là đại diện cho cộng đồng kinh tế năng động của Việt Nam.

Chính vì vậy, thương vụ M&A lớn nổ ra giữa 2 đối thủ cạnh tranh trong lĩnh vực điện máy Việt Nam là Thế giới Di Động và Trần Anh lần đầu tiên xảy ra tại Việt Nam, tuy nhiên vụ việc tập trung kinh tế này là hành vi hợp pháp, không thuộc trường hợp bị cấm theo cả quy định của pháp luật cạnh tranh tại thời điểm diễn ra vụ việc (Luật Cạnh tranh 2004 và các văn bản liên quan) lẫn quy định tại Luật Cạnh Tranh 2018 và pháp luật khác có liên quan.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Cạnh tranh năm 2018

Luật Hoàng Anh