Quá cảnh hàng hóa là gì?

Hiện nay, các hoạt động giao thương giữa các nước đang rất phát triển. Để có thể vận chuyển hàng hóa từ nước này sang nước khác sẽ mất một thời gian nhất định, có thể sẽ khá lâu nếu gặp vấn đề về vận chuyển, lưu kho, các vấn đề khách quan khác… Việc vận chuyển hàng hóa của các tổ chức, cá nhân nước ngoài qua lãnh thổ Việt Nam trong một thời gian nhất định được gọi là quá cảnh. Quá cảnh vừa mang những cơ hội để nước ta giao lưu hàng hóa, văn hóa với các nước ngoài, đồng thời cũng tiềm ẩn những nguy cơ nhất định nếu không quản lý chặt chẽ. Vây quá cảnh hàng hóa là gì? Pháp luật thương mại quy định quá cảnh hàng hóa như thế nào?

Khái niệm

Tại Điều 241 Luật Thương mại 2005 định nghĩa về quá cảnh hàng hóa như sau:

“Điều 241. Quá cảnh hàng hóa

Quá cảnh hàng hóa là việc vận chuyển hàng hóa thuộc sở hữu của tổ chức, cá nhân nước ngoài qua lãnh thổ Việt Nam, kể cả việc trung chuyển, chuyển tải, lưu kho, chia tách lô hàng, thay đổi phương thức vận tải hoặc các công việc khác được thực hiện trong thời gian quá cảnh.”

Ví dụ về quá cảnh hàng hóa: Hàng hóa vận chuyển từ Trung Quốc sang Lào, để vận chuyển hàng hóa này, thương nhân thường vận chuyển hàng hóa từ Trung Quốc sang Việt Nam, sau đó từ Việt Nam vận chuyển sang Lào. Vì vậy, hoạt động vận chuyển này phải đi qua nước thứ ba là Việt Nam, và hoạt động vận chuyển hàng hóa này được gọi là quá cảnh hàng hóa.

Quá cảnh hàng hóa

Theo Khoản 1 Điều 35 Nghị định 69/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 quy định quá cảnh hàng hóa như sau:

+ Đối với hàng hóa là vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc cho phép quá cảnh.

+ Đối với hàng hóa cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu; hàng hóa tạm ngừng xuất khẩu, tạm ngừng nhập khẩu; hàng hóa cấm kinh doanh theo quy định của pháp luật, Bộ Công Thương xem xét cấp Giấy phép quá cảnh hàng hóa.

+ Đối với hàng hóa khác, thủ tục quá cảnh thực hiện tại cơ quan hải quan.

Trung chuyển hàng hóa

Trường hợp hàng hóa cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu; hàng hóa tạm ngừng xuất khẩu, tạm ngừng nhập khẩu; hàng hóa cấm kinh doanh theo quy định của pháp luật, vận chuyển bằng đường biển từ nước ngoài vào khu vực trung chuyển tại cảng biển, sau đó được đưa ra nước ngoài từ chính khu vực trung chuyển này hoặc đưa đến khu vực trung chuyển tại bến cảng, cảng biển khác để đưa ra nước ngoài, thủ tục trung chuyển thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Tài chính, không phải có giấy phép của Bộ Công Thương.

Đối với các Hiệp định quá cảnh hàng hóa

Các Hiệp định quá cảnh hàng hóa qua lãnh thổ Việt Nam ký giữa Việt Nam và các nước có chung đường biên giới, thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Công Thương.

Việc vận chuyển hàng hóa thuộc Danh mục hàng hóa có độ nguy hiểm cao

Thực hiện quá cảnh lãnh thổ Việt Nam phải tuân thủ quy định của pháp luật Việt Nam về vận chuyển hàng nguy hiểm và các Điều ước quốc tế có liên quan mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

Chủ hàng quá cảnh phải nộp lệ phí hải quan và các loại phí khác áp dụng cho hàng hóa quá cảnh theo quy định hiện hành của Việt Nam.

Những nguyên tắc quản lý hoạt động quá cảnh hàng hóa

Theo quy định tại Điều 45 Luật Quản lý ngoại thương 2017 quy định về nguyên tắc quản lý hoạt động quá cảnh hàng hóa như sau:

+ Hàng hóa quá cảnh khi xuất khẩu phải là toàn bộ hàng hóa đã nhập khẩu;

+ Việc tổ chức, cá nhân nước ngoài thực hiện dịch vụ quá cảnh hàng hóa hoặc tự mình thực hiện quá cảnh hàng hóa qua lãnh thổ Việt Nam, thuê thương nhân nước ngoài thực hiện quá cảnh hàng hóa qua lãnh thổ Việt Nam được thực hiện theo quy định của pháp luật về thương mại, điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên và phải tuân thủ quy định của pháp luật Việt Nam về xuất cảnh, nhập cảnh, giao thông, vận tải.

+ Quá cảnh hàng hóa bằng đường hàng không được thực hiện theo quy định của điều ước quốc tế về hàng không mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

+ Hàng hóa quá cảnh lãnh thổ Việt Nam phải chịu sự giám sát của cơ quan hải quan trong toàn bộ thời gian quá cảnh, vào và ra theo đúng cửa khẩu đã quy định.

+ Hàng hóa quá cảnh khi được tiêu thụ nội địa phải thực hiện theo quy định về quản lý xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa của Luật Quản lý ngoại thương 2017 và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Các thương nhân, cá nhân, tổ chức, cũng như các cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần tuân thủ đúng theo các nguyên tắc quản lý này khi tham gia hoạt động quá cảnh hàng hóa.

Những hành vi bị cấm trong quá cảnh

Theo quy định tại Điều 248 Luật Thương mại 2005 quy định những hành vi bị cấm trong quá cảnh hàng hóa như sau:

“Điều 248. Những hành vi bị cấm trong quá cảnh

1. Thanh toán thù lao quá cảnh bằng hàng hóa quá cảnh.

2. Tiêu thụ trái phép hàng hóa, phương tiện vận tải chở hàng quá cảnh.”

Như vậy, việc thanh toán thù lao quá cảnh có thể bằng các phương thức khác nhau nhưng không được dùng hàng hóa quá cảnh để thanh toán thù lao quá cảnh. Thực tế một lượng hàng được quá cảnh sang lãnh thổ Việt Nam chỉ mang tính chất “đi nhờ”, hàng hóa quá cảnh khi xuất thì phải đúng bằng lượng hàng hóa nhập vào và vẫn phải đảm bảo chúng vẫn còn được nguyên đai nguyên kiện. Đồng thời, việc tiêu thụ trái phép hàng hóa hay các phương tiện vận tải chở hàng hóa quá cảnh cũng sẽ bị nghiêm cấm.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Thương mại 2005

Luật Hoàng Anh