Thị trường liên quan là gì?

Ý nghĩa của việc xác định thị trường liên quan

Với góc nhìn kinh tế, thị trường là nơi người mua và người bán thực hiện các giao dịch trao đổi hàng hóa và dịch vụ. Các doanh nghiệp thường sử dụng thuật ngữ thị trường để chỉ khu vực địa lý nơi doanh nghiệp đó cung cấp sản phẩm hoặc rộng hơn là để chỉ ngành hoặc lĩnh vực mà doanh nghiệp đó đang kinh doanh. Trong luật cạnh tranh, xác định thị trường liên quan được xem là xác định ranh giới nơi diễn ra sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp; việc xác định thị trường liên quan còn nhằm phục vụ các cuộc điều tra liên quan đến vụ việc cạnh tranh.

Việc xác định thị trường liên quan nhằm chỉ ra tất cả các sản phẩm hay dịch vụ được coi là có khả năng thay thế cho sản phẩm hay dịch vụ đang bị điều tra và sẽ giúp cơ quan cạnh tranh tiến hành bước tiếp theo trong quá trình điều tra. Đó là tiến hành các phân tích về thị phần và mức độ tập trung của thị phần, rào cản gia nhập thị trường, rào cản mở rộng sản xuất trên thị trường đó,… Tuy nhiên, việc xác định thị trường liên quan chỉ có ý nghĩa trong việc điều tra các hành vi hạn chế cạnh tranh, còn đối với các hành vi cạnh tranh không lành mạnh thì vấn đề xác định thị trường liên quan không bị đặt ra bởi vì đối tượng bị tác động của hành vi cạnh tranh không lành mạnh thường là một hoặc một số doanh nghiệp cụ thể (ví dụ đối tượng bị tác động của hành vi xâm phạm bí mật kinh doanh là nhà hàng sở hữu bí mật kinh doanh về món phở bò Hà Nội chẳng hạn), trong khi đó, đối tượng bị tác động của hành vi hạn chế cạnh tranh là cạnh tranh trên một thị trường nhất định (ví dụ, có rất nhiều doanh nghiệp kinh doanh và sản xuất sữa tươi, các sản phẩm từ sữa tươi luôn cạnh tranh với nhau để giành được lượng khách hàng tiêu thụ lớn nhất), do đó phải xác định được ranh giới nơi diễn ra sự cạnh tranh đó.

Nếu như trong quy định cũ của Luật Cạnh tranh 2004 thì thị trường liên quan chỉ được quy định tại Khoản 1 của Điều 3 về giải thích từ ngữ nhưng Luật Cạnh tranh 2018 đã quy định thành một điều luật về việc xác định thị trường liên quan. Hơn thế, điều này còn được hướng dẫn chi tiết tại Nghị định số 35/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Cạnh tranh 2018. Cụ thể:

“Điều 9. Xác định thị trường liên quan

1. Thị trường liên quan được xác định trên cơ sở thị trường sản phẩm liên quan và thị trường địa lý liên quan.

Thị trường sản phẩm liên quan là thị trường của những hàng hóa, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả.

Thị trường địa lý liên quan là khu vực địa lý cụ thể trong đó có những hàng hóa, dịch vụ được cung cấp có thể thay thế cho nhau với các điều kiện cạnh tranh tương tự và có sự khác biệt đáng kể với các khu vực địa lý lân cận.

2. Chính phủ quy định chi tiết khoản 1 Điều này.”

Định nghĩa thị trường liên quan

Trước hết thị trường liên quan được pháp luật định nghĩa là thị trường của những hàng hóa, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả trong khu vực địa lý cụ thể có các điều kiện cạnh tranh tương tự và có sự khác biệt đáng kể với các khu vực địa lý lân cận (căn cứ vào Khoản 7 Điều 3 Luật Cạnh tranh 2018). Thị trường liên quan được xác định trên cơ sở thị trường sản phẩm liên quan và thị trường địa lý liên quan. Trong quá trình xác định thị trường liên quan, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia có quyền tham vấn ý kiến của các cơ quan quản lý ngành, lĩnh vực, các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân có chuyên môn. Việc phân chia thị trường liên quan thành thị trường sản phẩm liên quan và thị trường địa lý liên quan không có nghĩa là có hai thị trường riêng biệt, mà là hai khía cạnh của một thị trường liên quan: khía cạnh sản phẩm và khía cạnh địa lý.

Thị trường sản phẩm liên quan và thị trường địa lý liên quan được Ủy ban châu Âu định nghĩa như sau:

“Thị trường sản phẩm liên quan bao gồm tất cả các sản phẩm hay dịch vụ được người tiêu dùng coi là có khả năng thay thế cho nhau do các đặc tính của sản phẩm, giá cả cũng như mục đích sử dụng của chúng.

Thị trường địa lý liên quan là một khu vực địa lý cụ thể nơi các doanh nghiệp có liên quan tham gia bán hoặc mua hàng hóa hoặc dịch vụ trong những điều kiện cạnh tranh tương tự và các điều kiện cạnh tranh tại khu vực này khác biệt đáng kể so với các điều kiện cạnh tranh tại các khu vực lân cận.”

Như vậy, có thể hiểu thị trường liên quan chính là tập hợp tất cả các sản phẩm hay dịch vụ có thể thay thế cho nhau trong khu vực địa lý riêng biệt nhất định.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Cạnh tranh năm 2018

Luật Hoàng Anh