Xác định thị trường liên quan như thế nào? (P1)

Trước hết thị trường liên quan được pháp luật định nghĩa là thị trường của những hàng hóa, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả trong khu vực địa lý cụ thể có các điều kiện cạnh tranh tương tự và có sự khác biệt đáng kể với các khu vực địa lý lân cận (căn cứ vào Khoản 7 Điều 3 Luật Cạnh tranh 2018). Thị trường liên quan được xác định trên cơ sở thị trường sản phẩm liên quan và thị trường địa lý liên quan. Trong quá trình xác định thị trường liên quan, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia có quyền tham vấn ý kiến của các cơ quan quản lý ngành, lĩnh vực, các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân có chuyên môn. Trong bài viết này đề cập đến quy định pháp luật về xác định thị trường sản phẩm liên quan, bài viết tiếp theo sẽ đề cập đến quy định pháp luật về xác định thị trường địa lý liên quan.

Xác định thị trường sản phẩm liên quan

Luật Cạnh tranh năm 2018 quy định tại Điều 9 về xác định thị trường liên quan như sau:

“Điều 9. Xác định thị trường liên quan

1. Thị trường liên quan được xác định trên cơ sở thị trường sản phẩm liên quan và thị trường địa lý liên quan.

Thị trường sản phẩm liên quan là thị trường của những hàng hóa, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả.

Thị trường địa lý liên quan là khu vực địa lý cụ thể trong đó có những hàng hóa, dịch vụ được cung cấp có thể thay thế cho nhau với các điều kiện cạnh tranh tương tự và có sự khác biệt đáng kể với các khu vực địa lý lân cận.

2. Chính phủ quy định chi tiết khoản 1 Điều này.”

Thị trường liên quan là thị trường của những hàng hóa, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả trong khu vực địa lý cụ thể có các điều kiện cạnh tranh tương tự và có sự khác biệt đáng kể.

- Theo đó, thị trường sản phẩm liên quan là thị trường của những hàng hóa, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả.

- Hàng hóa, dịch vụ được coi là có thể thay thế cho nhau về đặc tính nếu hàng hóa, dịch vụ đó có sự giống nhau hoặc tương tự nhau về một hoặc một số yếu tố như sau:

+ Đặc điểm của hàng hóa, dịch vụ;

+ Thành phần của hàng hóa, dịch vụ;

+ Tính chất vật lý, hóa học của hàng hóa;

+ Tính năng kỹ thuật của hàng hóa, dịch vụ;

+ Tác dụng phụ của hàng hóa, dịch vụ đối với người sử dụng;

+ Khả năng hấp thu của người sử dụng;

+ Tính chất riêng biệt khác của hàng hóa, dịch vụ.

- Hàng hóa, dịch vụ được coi là có thể thay thế cho nhau về mục đích sử dụng nếu hàng hóa, dịch vụ đó có mục đích sử dụng chủ yếu giống nhau.

- Hàng hóa, dịch vụ được coi là có thể thay thế cho nhau về giá cả khi giá của hàng hóa, dịch vụ chênh lệch nhau không quá 5% trong điều kiện giao dịch tương tự. Trường hợp có sự chênh lệch nhau trên 5%, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia xác định hàng hóa, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về giá cả căn cứ thêm vào một số yếu tố quy định tại khoản 5 hoặc thực hiện theo phương pháp quy định tại khoản 6 Điều này.

- Trường hợp việc xác định thuộc tính có thể thay thế cho nhau của hàng hóa, dịch vụ quy định tại khoản 2, 3, 4 Điều này chưa đủ để kết luận về thị trường sản phẩm liên quan, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia xem xét thêm một hoặc một số yếu tố như sau:

+ Tỷ lệ thay đổi về cầu của một loại hàng hóa, dịch vụ khi có sự thay đổi về giá của một loại hàng hóa, dịch vụ khác;

+ Chi phí và thời gian cần thiết để khách hàng chuyển sang mua hoặc sử dụng hàng hóa, dịch vụ khác;

+ Thời gian sử dụng của hàng hóa, dịch vụ;

+ Tập quán tiêu dùng;

+ Các quy định pháp luật tác động đến khả năng thay thế của hàng hóa, dịch vụ;

+ Khả năng phân biệt về mức giá mua, bán đối với các nhóm khách hàng khác nhau;

+ Khả năng thay thế về cung của một loại hàng hóa, dịch vụ theo quy định tại Điều 5 của Nghị định này.

- Khi cần thiết, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia có thể xác định thuộc tính có thể thay thế cho nhau về giá cả theo phương pháp như sau:

Hàng hóa, dịch vụ được coi là có thể thay thế cho nhau về giá cả nếu có ít nhất 35% của một lượng mẫu ngẫu nhiên 1.000 người tiêu dùng sinh sống tại khu vực địa lý liên quan chuyển sang mua hoặc có ý định mua hàng hóa, dịch vụ khác có đặc tính, mục đích sử dụng giống với hàng hóa, dịch vụ mà họ đang sử dụng hoặc có ý định sử dụng trong trường hợp giá của hàng hóa, dịch vụ đó tăng lên quá 10% và được duy trì trong 06 tháng liên tiếp.

Trường hợp số người tiêu dùng sinh sống tại khu vực địa lý liên quan quy định tại điểm này không đủ 1.000 người thì lượng mẫu ngẫu nhiên được xác định tối thiểu bằng 50% tổng số người tiêu dùng trong khu vực địa lý đó.với các khu vực địa lý lân cận.

Xác định khả năng thay thế về cung

Khả năng thay thế về cung là việc các doanh nghiệp đang sản xuất, kinh doanh một loại hàng hóa, dịch vụ có khả năng gia tăng sản lượng, số lượng bán hoặc các doanh nghiệp khác bắt đầu hoặc chuyển sang sản xuất, kinh doanh sản phẩm đó trong thời gian dưới 06 tháng mà không có sự tăng lên đáng kể về chi phí nếu giá cả của hàng hóa, dịch vụ đó tăng lên từ 5% đến 10%. (căn cứ vào Điều 5 Nghị định số 35/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Cạnh tranh về xác định khả năng thay thế về cung)

Xác định thị trường sản phẩm liên quan trong trường hợp đặc biệt

Căn cứ theo quy định tại Điều 6 Nghị định này về xác định thị trường sản phẩm liên quan trong trường hợp đặc biệt như sau:

- Thị trường sản phẩm liên quan trọng trường hợp đặc biệt có thể được xác định là thị trường của một hoặc một nhóm hàng hóa, dịch vụ đặc thù căn cứ vào đặc tính của hàng hóa, dịch vụ đó, tập quán tiêu dùng hoặc phương thức giao dịch đặc thù, bao gồm các phương thức có sử dụng công nghệ thông tin.

- Khi xác định thị trường sản phẩm liên quan trong trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này có thể xem xét thêm thị trường của các hàng hóa, dịch vụ bổ trợ cho sản phẩm liên quan.

- Sản phẩm bổ trợ cho sản phẩm liên quan là các hàng hóa, dịch vụ được sử dụng nhằm nâng cao tính năng, hiệu quả hoặc cần thiết cho việc sử dụng sản phẩm liên quan. Theo đó, khi giá của sản phẩm bổ trợ tăng hoặc giảm thì cầu đối với sản phẩm liên quan sẽ giảm hoặc tăng tương ứng

Ví dụ về thị trường sản phẩm liên quan

Các hãng bia tại Việt Nam như: Bia Heineken, Bia Sài Gòn, Bia Hà Nội (Habeco), Bia Tiger, Bia Budweiser, Bia Sapporo,… được xem là có cùng thị trường sản phẩm liên quan vì các hãng bia này có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả:

+ Về đặc tính: Các hãng bia này giống nhau ở điểm đều là một loại đồ uống có cồn, làm từ lúa mạch, được dùng để giải khát hoặc giải trí trong các buổi tiệc, khi sử dụng có thể khiến người sử dụng bị say.

+ Về mục đích sử dụng: Các loại bia này đều có chung mục đích sử dụng là dùng làm đồ uống để giải khát hoặc dùng để giải trí trong các buổi tiệc.

+ Về giá cả: Đây đều là những thương hiệu bia thuộc phân khúc thị trường cao cấp với mức giá chênh lệch nhau không quá 5% nên về giá cả có thể thay thế cho nhau.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Cạnh tranh năm 2018

Luật Hoàng Anh