Áp dụng biện pháp phong tỏa tài sản ở nơi gửi giữ khi nào?

Phong tỏa tài sản ở nơi gửi giữ là một trong số các biện pháp khẩn cấp tạm thời được BLTTDS 2015 quy định. Biện pháp khẩn cấp tạm thời là một vấn đề quan trọng, được cơ quan tiến hành tố tụng áp dụng với mục đích bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp cho đương sự trong trường hợp cấp bách, khẩn cấp, tránh gây ra những thiệt hại không thể khắc phục được. Theo đó, căn cứ vào tình hình thực tế vụ việc mà cơ quan tiến hành tố tụng sẽ áp dụng biện pháp nêu trên nhằm mục đích ngăn chặn người có nghĩa vụ thực hiện những hành vi như tẩu tán gây khó khăn cho quá trình giải quyết vụ việc, đồng thời ảnh hưởng quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Tuy nhiên khi tiến hành phong tỏa thì phải tuân thủ theo các điều kiện, trình tự thủ tục nhất định tránh việc áp dụng sai gây thiệt hại cho bên bị phong tỏa.

Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 125 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 (BLTTDS) tuân thủ pháp luật về phong tỏa tài sản ở nơi gửi giữ được quy định như sau:

“Điều 125. Phong tỏa tài sản ở nơi gửi giữ

Phong tỏa tài sản ở nơi gửi giữ được áp dụng nếu trong quá trình giải quyết vụ án có căn cứ cho thấy người có nghĩa vụ có tài sản đang gửi giữ và việc áp dụng biện pháp này là cần thiết để bảo đảm cho việc giải quyết vụ án hoặc việc thi hành án.”

Trường hợp áp dụng biện pháp phong tỏa tài sản nơi gửi giữ.

Phong tỏa là hình thức bao vây để cô lập, phong bế không cho chuyển dịch, nhượng quyền hay làm các thủ tục chuyển đổi khác trong giao dịch dân sự.Phong tỏa tài sản là một trong các biện pháp khẩn cấp tạm thời mà Tòa án (tự mình hoặc theo yêu cầu của đương sự, người đại diện hợp pháp của đương sự hoặc cơ quan, tổ chức khởi kiện vụ án để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khác, cá nhân, cơ quan, tổ chức) áp dụng trong quá trình giải quyết vụ án dân sự nhằm bảo vệ chứng cứ, bảo toàn tình trạng hiện có tránh gây thiệt hại không thể khắc phục được hoặc bảo đảm việc thi hành án.

BLTTDS 2015 quy định cụ thể trường hợp áp dụng biện pháp phong tỏa tài sản nơi gửi giữ khi có căn cứ xác định:

- Thứ nhất, khi có căn cứ cho thấy người có người có nghĩa vụ có tài sản đang gửi giữ.

“Gửi giữ ở đây được hiểu là việc một bên nhận giữ tài sản cho bên kia (bên gửi tài sản) và trả lại cho bên kia khi bên kia yêu cầu. Phong tỏa tài sản ở nơi gửi giữ là việc cơ quan có thẩm quyền tiến hành phong tỏa niêm phong tài sản, để tài sản đó không được phép xê dịch, chuyển nhượng tại địa điểm bên nhận gửi giữ tài sản cho chủ thể đang có nghĩa vụ tài sản theo quy định của pháp luật.

Như vậy, trong quá trình giải quyết vụ án nếu có căn cứ cho thấy người đang thực hiện nghĩa vụ có tài sản đang được gửi giữ cho một chủ thể khác thì đương sự có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp phong tỏa tài sản của đối tượng có nghĩa vụ.

Tuy nhiên chỉ xác định họ có tài sản sản đang gửi giữ thì vẫn chưa thực sự cần thiết để cơ quan có thẩm quyền có tiến hành áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đối với họ, biện pháp khẩn cấp tạm thời chỉ được áp dụng khi có thêm điều kiện sau:

- Thứ hai, biện pháp trên phải thực sự cần thiết để nhằm mục đích bảo đảm cho việc giải quyết vụ án được nhanh chóng, khách quan hơn hoặc để đảm bảo cho việc thi hành án của người có nghĩa vụ, tránh để họ có những hành vi chuyển quyền, nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ và tẩu thoát tài sản.

Thẩm quyền áp dụng biện pháp khẩn cấp.

Tại Điều 112 BLTTDS 2015, quy định về thẩm quyền quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời như sau:

“Điều 112. Thẩm quyền quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời

1. Trước khi mở phiên tòa, việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời do một Thẩm phán xem xét, quyết định.

2. Tại phiên tòa, việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời do Hội đồng xét xử xem xét, quyết định.”

Ngoài ra, biện pháp phong tỏa tài sản nơi gửi giữ còn được quy định cụ thể trong Luật thi hành án dân sự 2008 bổ sung năm 2014 quy định việc phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ như sau:

“Điều 67. Phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ

1. Việc phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ được thực hiện trong trường hợp người phải thi hành án có tài khoản, tài sản gửi giữ.

2. Quyết định phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ phải xác định rõ số tiền, tài sản bị phong tỏa. Chấp hành viên phải giao quyết định phong tỏa cho cơ quan, tổ chức, cá nhân đang quản lý tài khoản, tài sản của người phải thi hành án.

Trường hợp cần phong tỏa ngay tài khoản, tài sản của người phải thi hành án ở nơi gửi giữ mà chưa ban hành quyết định phong tỏa thì Chấp hành viên lập biên bản yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân đang quản lý tài khoản, tài sản của người phải thi hành án phong tỏa tài khoản, tài sản đó. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi lập biên bản, Chấp hành viên phải ra quyết định phong tỏa tài khoản, tài sản.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân đang quản lý tài khoản, tài sản phải thực hiện ngay yêu cầu của Chấp hành viên về phong tỏa tài khoản, tài sản. Biên bản, quyết định phong tỏa tài khoản, tài sản trong trường hợp này phải được gửi ngay cho Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp.

3. Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày ra quyết định phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ, Chấp hành viên phải áp dụng biện pháp cưỡng chế hoặc ra quyết định chấm dứt việc phong tỏa theo quy định của Luật này.”

Trình tự, thủ tục phong tỏa tài sản ở nơi gửi giữ được quy định cụ thể tại Điều 20 Nghị định 62/2015/NĐ-CP:

“Điều 20. Phong tỏa tiền trong tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ

1. Quyết định phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ phải xác định rõ số tiền, tài sản bị phong tỏa. Chấp hành viên giao quyết định phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ cho người đại diện theo pháp luật của Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng, cơ quan, tổ chức, cá nhân đang quản lý tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ hoặc người có trách nhiệm nhận văn bản của cơ quan, tổ chức đó và lập biên bản về việc giao quyết định.

Biên bản phải có chữ ký của Chấp hành viên, người nhận quyết định phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ. Trường hợp người nhận quyết định phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ không ký thì phải có chữ ký của người chứng kiến.

Quyết định phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ được ban hành sau khi Chấp hành viên lập biên bản phong tỏa theo quy định tại Khoản 2 Điều 67 Luật Thi hành án dân sự phải được gửi ngay cho cơ quan, tổ chức, cá nhân nơi có tài khoản, tài sản đã bị phong tỏa.

2. Trường hợp người đại diện theo pháp luật hoặc người có trách nhiệm nhận văn bản của cơ quan, tổ chức không nhận quyết định phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ thì Chấp hành viên lập biên bản về việc không nhận quyết định, có chữ ký của người làm chứng hoặc chứng kiến và tiến hành niêm yết quyết định phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ của người phải thi hành án tại trụ sở cơ quan, tổ chức đó.

Người đại diện theo pháp luật hoặc người có trách nhiệm nhận văn bản của cơ quan, tổ chức không nhận quyết định phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật và phải bồi thường nếu có thiệt hại xảy ra.

3. Chấp hành viên có trách nhiệm bảo mật các thông tin về tài khoản, tài sản của người phải thi hành án bị áp dụng biện pháp bảo đảm khi được Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng, cơ quan, tổ chức, cá nhân nơi có tài khoản, tài sản cung cấp.”

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015

Luật Hoàng Anh