Hội đồng xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm vụ án dân sự là gì?

Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 66 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 (BLTTDS) tuân thủ pháp luật về hội đồng xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm vụ án dân sự được quy định như sau:

“Điều 66. Hội đồng xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm vụ án dân sự

1. Ủy ban thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm bằng Hội đồng xét xử gồm ba Thẩm phán hoặc toàn thể Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao.

2. Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm bằng Hội đồng xét xử gồm năm Thẩm phán hoặc toàn thể Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.”

Quy định của BLTTDS 2015 về Hội đồng xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm vụ án dân sự.

Trong TTDS, ngoài thủ tục xét xử sơ thẩm, phúc thẩm còn có thủ tục đặc biệt là giám đốc thẩm, tái thẩm.

- Giám đốc thẩm là xét lại bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị giám đốc thẩm khi có căn cứ quy định tại Điều 326 của Bộ luật này (Điều 325 BLTTDS 2015).

- Tái thẩm là xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị vì có tình tiết mới được phát hiện có thể làm thay đổi cơ bản nội dung của bản án, quyết định mà Tòa án, các đương sự không biết được khi Tòa án ra bản án, quyết định đó (Điều 351 BLTTDS 2015).

Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm được thực hiện khi bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật bị người có thẩm quyền kháng nghị vì phát hiện được sai lầm, vi phạm pháp luật hoặc phát hiện được tình tiết mới. Vì bản án quyết định bị xem xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm là bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật nên đòi hỏi Tòa án có thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm phải xem xét lại, các căn cứ để xem xét lại bản án quyết định theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm quy định tại Điều 326, 352 BLTTDS 2015 cụ thể:

“Điều 326. Căn cứ, điều kiện để kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm

1. Bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm khi có một trong những căn cứ sau đây:

a) Kết luận trong bản án, quyết định không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự;

b) Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng làm cho đương sự không thực hiện được quyền, nghĩa vụ tố tụng của mình, dẫn đến quyền, lợi ích hợp pháp của họ không được bảo vệ theo đúng quy định của pháp luật;

c) Có sai lầm trong việc áp dụng pháp luật dẫn đến việc ra bản án, quyết định không đúng, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự, xâm phạm đến lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của người thứ ba.

Điều 352. Căn cứ để kháng nghị theo thủ tục tái thẩm

Bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo thủ tục tái thẩm khi có một trong những căn cứ sau đây:

1. Mới phát hiện được tình tiết quan trọng của vụ án mà đương sự đã không thể biết được trong quá trình giải quyết vụ án;

2. Có cơ sở chứng minh kết luận của người giám định, lời dịch của người phiên dịch không đúng sự thật hoặc có giả mạo chứng cứ;

3. Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Kiểm sát viên cố ý làm sai lệch hồ sơ vụ án hoặc cố ý kết luận trái pháp luật;

4. Bản án, quyết định hình sự, hành chính, dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động của Tòa án hoặc quyết định của cơ quan nhà nước mà Tòa án căn cứ vào đó để giải quyết vụ án đã bị hủy bỏ.”

Như vậy, một trong những biểu hiện cho thấy sự thận trọng trong việc xem xét lại. Một trong những biểu hiện cho thấy sự thận trọng này là quy định của pháp luật tố tụng dân sự về Hội đồng xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm vụ án dân sự chỉ thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp cao và Tòa án nhân dân tối cao nên theo quy định tại Điều 66 BLTTDS 2015, Uỷ ban thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm bằng Hội đồng xét xử gồm: 3 thẩm phán hoặc toàn  thể Uỷ ban thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao. Như vậy, Điều 66 BLTTDS 2015 quy định khá linh hoạt về Hội đồng xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm: có thể là 3 đến 5 Thẩm phán hay có thể là toàn bộ các thành viên.tùy theo tính chất phức tạp của vụ án.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015

Luật Hoàng Anh