Nguyên tắc áp dụng thủ tục giải quyết việc dân sự có yếu tố nước ngoài?

Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 464 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 (BLTTDS) tuân thủ pháp luật về nguyên tắc áp dụng thủ tục giải quyết việc dân sự có yếu tố nước ngoài được quy định như sau:

“Điều 464. Nguyên tắc áp dụng

1. Phần này quy định về thẩm quyền, thủ tục giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài; trường hợp Phần này không có quy định thì áp dụng các quy định khác có liên quan của Bộ luật này để giải quyết.

2. Vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài là vụ việc dân sự thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Có ít nhất một trong các bên tham gia là cá nhân, cơ quan, tổ chức nước ngoài;

b) Các bên tham gia đều là công dân, cơ quan, tổ chức Việt Nam nhưng việc xác lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ đó xảy ra tại nước ngoài;

c) Các bên tham gia đều là công dân, cơ quan, tổ chức Việt Nam nhưng đối tượng của quan hệ dân sự đó ở nước ngoài.

3. Các hoạt động tương trợ tư pháp trong tố tụng dân sự được thực hiện theo quy định của pháp luật về tương trợ tư pháp.”

Quy định về nguyên tắc áp dụng thủ tục giải quyết việc dân sự có yếu tố nước ngoài

- Nguyên tắc có thể là tư tưởng chủ đạo và định hướng cơ bản được thể hiện xuyên suốt toàn bộ hoặc một giai đoạn nhất định đòi hỏi các cơ quan, tổ chức, cá nhân phải tuân theo.

Theo đó, nội dung Điều 464 BLTTDS 2015 quy định về thẩm quyền, thủ tục giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài; trường hợp Phần thứ tám của BLTTDS 2015  không có quy định thì áp dụng các quy định khác có liên quan của BLTTDS 2015 để giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài.

Trước hết ta hiểu vụ án và việc dân sự như sau:

+ Việc dân sự là việc cơ quan, tổ chức, cá nhân không có tranh chấp, nhưng có yêu cầu Tòa án công nhận hoặc không công nhận một sự kiện pháp lý là căn cứ làm phát sinh quyền, nghĩa vụ dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động của mình hoặc của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác; yêu cầu Tòa án công nhận cho mình quyền về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động.

+ Vụ án dân sự là các tranh chấp xảy ra giữa các đương sự mà theo quy định thì cá nhân, cơ quan, tổ chức tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp khởi kiện vụ án tại tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Và vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài là vụ việc dân sự thuộc một trong các trường hợp sau đây:

+ Thứ nhất, có ít nhất một trong các bên tham gia là cá nhân, cơ quan, tổ chức nước ngoài. Theo đó, để áp dụng thủ tục giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài thì 1 trong hai bên tham gia phải là cá nhân, cơ quan, tổ chức ở nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài thì đương nhiên được coi là vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài. Theo quy định của BLTTDS 2015 những người được coi là đương sự trong một vụ việc dân sự nói chung và vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài nói riêng bao gồm: nguyên đơn, bị đơn và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án dân sự là người tuy không khởi kiện, không bị kiện, nhưng việc giải quyết vụ án dân sự có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ nên họ được tự mình đề nghị hoặc các đương sự khác đề nghị và được Tòa án chấp nhận đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Căn cứ pháp lý: Điều 3 Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam 2014: “Người nước ngoài là người mang giấy tờ xác định quốc tịch nước ngoài và người không quốc tịch nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú tại Việt Nam.”

+ Thứ hai, các bên tham gia đều là công dân, cơ quan, tổ chức Việt Nam nhưng việc xác lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ đó xảy ra tại nước ngoài.

+ Thứ ba, các bên tham gia đều là công dân, cơ quan, tổ chức Việt Nam nhưng đối tượng của quan hệ dân sự đó ở nước ngoài. Đối tượng của quan hệ nghĩa vụ dân sự là những gì các bên chủ thể tác động vào để qua đó thực hiện các quyền và nghĩa vụ nhằm mục đích thỏa mãn những nhu cầu, nguyện vọng, mong muốn của mình hoặc hướng tới việc bảo vệ quyền, lợi ích của một chủ thể nào đó và đối tượng quan hệ dân sự phải ở nước ngoài.

Các hoạt động tương trợ tư pháp trong tố tụng dân sự được thực hiện theo quy định của pháp luật về tương trợ tư pháp. Cụ thể: Theo quy định tại Điều 10 Luật tương trợ tư pháp (TTTP) thì tương trợ tư pháp về dân sự giữa Việt Nam và nước ngoài chủ yếu được thực hiện dưới hình thức ủy thác tư pháp (UTTP) bao gồm: Tống đạt giấy tờ, hồ sơ, tài liệu liên quan đến TTTP về dân sự; triệu tập người làm chứng, người giám định; thu thập, cung cấp chứng cứ; các yêu cầu tương trợ tư pháp khác về dân sự.

 Hồ sơ ủy thác tư pháp về dân sự phải có các văn bản sau đây:

+ Văn bản của cơ quan có thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự;

+ Văn bản ủy thác tư pháp về dân sự quy định tại Điều 12 của Luật tương trợ tư pháp 2007;

+ Giấy tờ khác theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền của nước được ủy thác.

 Hồ sơ ủy thác tư pháp về dân sự được lập thành ba bộ theo quy định của Luật tương trợ tư pháp và phù hợp với pháp luật của nước được ủy thác. Ngôn ngữ được sử dụng để lập hồ sơ theo quy định tại Điều 5 của Luật tương trợ tư pháp.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015

Luật Hoàng Anh