Những vụ án dân sự nào sẽ không tiến hành hòa giải được?

Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 207 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 (BLTTDS) tuân thủ pháp luật về những vụ án dân sự không tiến hành hòa giải được quy định như sau:

“Điều 207. Những vụ án dân sự không tiến hành hòa giải được

1. Bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đã được Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn cố tình vắng mặt.

2. Đương sự không thể tham gia hòa giải được vì có lý do chính đáng.

3. Đương sự là vợ hoặc chồng trong vụ án ly hôn là người mất năng lực hành vi dân sự.

4. Một trong các đương sự đề nghị không tiến hành hòa giải.”

Quy định của BLTTDS 2015 về những vụ án dân sự không tiến hành hòa giải được.

Như ta thấy, Điều 206 BLTTDS 2015 quy định những vụ án mà pháp luật “cấm” hòa giải do cần bảo vệ lợi ích công hoặc trật tự công. Còn những vụ án dân sự không được tiến hành hòa giải được quy định tại Điều 207 BLTTDS 2015 là những vụ án không thuộc những trường hợp mà pháp luật cấm hòa giải nhưng Tòa án không có điều kiện để tiến hành hòa giải do đương sự đề nghị không hòa giải, vắng mặt hoặc mất năng lực hành vi dân sự (trong vụ án ly hôn).

Vụ án dân sự là các tranh chấp xảy ra giữa các đương sự mà theo quy định thì cá nhân, cơ quan, tổ chức tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp khởi kiện vụ án tại tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Theo đó, tại khoản 1 Điều luật trên, được coi là vụ án dân sự không tiến hành hòa giải được nếu: “Bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đã được Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn cố tình vắng mặt.”

+ Bị đơn trong vụ án dân sự là người bị nguyên đơn khởi kiện hoặc bị cơ quan, tổ chức, cá nhân khác do Bộ luật này quy định khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự khi cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của nguyên đơn bị người đó xâm phạm.

+ Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án dân sự là người tuy không khởi kiện, không bị kiện, nhưng việc giải quyết vụ án dân sự có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ nên họ được tự mình đề nghị hoặc các đương sự khác đề nghị và được Tòa án chấp nhận đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Tại khoản 2 của Điều luật quy định vụ án dân sự không tiến hành hòa giải khi đương sự không thể tham gia hòa giải được vì có lý do chính đáng.

Đương sự trong vụ án dân sự là cơ quan, tổ chức, cá nhân bao gồm nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

+ Nguyên đơn trong vụ án dân sự là người khởi kiện, người được cơ quan, tổ chức, cá nhân khác do Bộ luật này quy định khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự khi cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của người đó bị xâm phạm.

Cơ quan, tổ chức do Bộ luật này quy định khởi kiện vụ án dân sự để yêu cầu Tòa án bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước thuộc lĩnh vực mình phụ trách cũng là nguyên đơn.

+ Bị đơn trong vụ án dân sự là người bị nguyên đơn khởi kiện hoặc bị cơ quan, tổ chức, cá nhân khác do Bộ luật này quy định khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự khi cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của nguyên đơn bị người đó xâm phạm.

 + Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án dân sự là người tuy không khởi kiện, không bị kiện, nhưng việc giải quyết vụ án dân sự có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ nên họ được tự mình đề nghị hoặc các đương sự khác đề nghị và được Tòa án chấp nhận đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

“Lý do chính đáng” được hiểu là các sự kiện xảy ra một cách khách quan, không lường trước được như: cần phải có sự thay đổi, phân công lại người tiến hành tố tụng có tên trong quyết định đưa vụ án ra xét xử mà người có thẩm quyền chưa cử được người khác thay thế; vụ án có tính chất phức tạp đã được xét xử nhiều lần ở nhiều cấp Toà án khác nhau, nên không còn đủ Thẩm phán để tiến hành xét xử vụ án đó mà phải chuyển vụ án cho Toà án cấp trên xét xử hoặc phải chờ biệt phái Thẩm phán từ Toà án khác đến,… nên cản trở Tòa án tiến hành phiên tòa trong thời hạn quy định.

Tại khoản 3 quy định, vụ án dân sự không tiến hành hòa giải khi đương sự là vợ hoặc chồng trong vụ án ly hôn là người mất năng lực hành vi dân sự.

+ Khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần.

Như vậy, nếu đương sự là vợ hoặc chồng trong vụ án ly hôn là người mất năng lực dân sự, được thiết lập trên quan hệ hôn nhân là quan hệ nhân thân gắn liền với vợ, chồng và do chính vợ chồng tự quyết định. Trong trường hợp một bên vợ chồng mất năng lực hành vi dân sự thì họ không tự thể hiện ý chí của mình, do vậy việc hòa giải không thể được tiến hành, Tòa án cần phải đưa vụ án ra xét xử theo quy định của pháp luật.

Với tinh thần tôn trọng quyền tự định đoạt của đương sự, bảo đảm hiệu quả của tố tụng, nhà lập pháp đã bổ sung quy định tại khoản 4 của Điều luật trên theo hướng coi vụ án mà “Một trong các đương sự đề nghị không tiến hành hòa giải” thuộc trường hợp không tiến hành hòa giải được.

Ngoài ra, những vụ án dân sự không tiến hành hòa giải được còn được quy định tại Điều 16 nghị quyết Số: 05/2012/NQ-HĐTP ngày 03 tháng 12 năm 2012 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, quy định như sau:

“Điều 16. Những vụ án dân sự không tiến hành hòa giải.

Trong trường hợp bị đơn đã được Tòa án triệu tập hợp lệ đến lần thứ hai mà vẫn cố tình vắng mặt, thì Toà án lập biên bản về việc không tiến hành hòa giải được do bị đơn vắng mặt và ra quyết định đưa vụ án ra xét xử theo thủ tục chung. Trong trường hợp tại phiên tòa bị đơn có yêu cầu Tòa án hoãn phiên tòa để tiến hành hòa giải, thì Toà án không chấp nhận, nhưng cần tạo điều kiện cho các bên thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án.”

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015

Luật Hoàng Anh