Trở lại việc hỏi và tranh luận tại phiên tòa? (P1)

Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 263 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 (BLTTDS) tuân thủ pháp luật về trở lại việc hỏi và tranh luận được quy định như sau:

“Điều 263. Trở lại việc hỏi và tranh luận

Qua tranh luận, nếu xét thấy có tình tiết của vụ án chưa được xem xét, việc xem xét chưa được đầy đủ hoặc cần xem xét thêm chứng cứ thì Hội đồng xét xử quyết định trở lại việc hỏi và tranh luận.”

Quy định của BLTTDS 2015 về trở lại việc hỏi và tranh luận

Sau khi kết thúc việc hỏi đầu tiên, Hội đồng xét xử chuyển sang phần tranh luận tại phiên tòa. Trình tự phát biểu khi tranh luận được thực hiện như sau:

+ Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nguyên đơn trình bày. Nguyên đơn có quyền bổ sung ý kiến. Trường hợp cơ quan, tổ chức khởi kiện thì đại diện cơ quan, tổ chức trình bày ý kiến. Người có quyền và lợi ích hợp pháp được bảo vệ có quyền bổ sung ý kiến;

+ Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị đơn tranh luận, đối đáp. Bị đơn có quyền bổ sung ý kiến;

+ Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trình bày. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền bổ sung ý kiến;

+ Các đương sự đối đáp theo sự điều khiển của chủ tọa phiên tòa; Khi xét thấy cần thiết, Hội đồng xét xử có thể yêu cầu các đương sự tranh luận bổ sung về những vấn đề cụ thể để làm căn cứ giải quyết vụ án.

Trường hợp nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không có người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp thì họ tự mình trình bày khi tranh luận.  Trường hợp vắng mặt một trong các đương sự và người tham gia tố tụng khác thì chủ tọa phiên tòa phải công bố lời khai của họ để trên cơ sở đó các đương sự có mặt tại phiên tòa tranh luận và đối đáp.

Nhưng tuy nhiên, qua tranh luận, khi phân tích các chứng cứ, tài liệu, các bên có những ý kiến đánh giá khác nhau; cũng qua tranh luận có vấn đề chưa thể quyết định một cách chính xác khách quan nếu không xét hỏi thêm, xem xét thêm chứng cứ. Vì vậy, theo quy định của BLTTDS 2015 trong trường hợp này Hội đồng xét xử có thể quyết định trở lại việc xét hỏi và tranh luận.

Pháp luật quy định các trường hợp cần phải quay trở lại việc hỏi và tranh luận như sau:

Thứ nhất, nếu xét thấy có tình tiết của vụ án chưa được xem xét, việc xem xét chưa được đầy đủ. Đây là trường hợp tình tiết vụ án đã bị bỏ sót, chưa được khai thác trong quá trình giải quyết vụ án. Đối với trường hợp này Tòa án phải trực tiếp xác định những những tình tiết của vụ án  bằng cách hỏi và nghe lời trình bày của nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người đại diện hợp pháp, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự và những người tham gia tố tụng khác; xem xét, kiểm tra tài liệu, chứng cứ đã thu thập được; nghe Kiểm sát viên phát biểu ý kiến của Viện kiểm sát về việc giải quyết vụ án, trong trường hợp có Kiểm sát viên tham gia phiên toà.

Thứ hai, khi cần xem xét thêm chứng cứ thì Hội đồng xét xử quyết định trở lại việc hỏi và tranh luận.

+ Chứng cứ trong vụ việc dân sự là những gì có thật được đương sự và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác giao nộp, xuất trình cho Tòa án trong quá trình tố tụng hoặc do Tòa án thu thập được theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định và được Tòa án sử dụng làm căn cứ để xác định các tình tiết khách quan của vụ án cũng như xác định yêu cầu hay sự phản đối của đương sự là có căn cứ và hợp pháp.

Chứng cứ được thu thập từ các nguồn sau đây: Tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được, dữ liệu điện tử; Vật chứng; Lời khai của đương sự; Lời khai của người làm chứng; Kết luận giám định; Biên bản ghi kết quả thẩm định tại chỗ; Kết quả định giá tài sản, thẩm định giá tài sản; Văn bản ghi nhận sự kiện, hành vi pháp lý do người có chức năng lập; Văn bản công chứng, chứng thực.

Và việc quay trở lại việc hỏi có thể do Hội đồng xét xử tự quyết định hoặc có thể do Kiểm sát viên hay những người tham gia tranh luận yêu cầu và Hội đồng xét xử thấy rằng yêu cầu đó là cần thiết. Điều luật không quy định Hội đồng xét xử quyết định trở lại việc hỏi vào thời điểm nào khi tranh luận, nhưng thông thường, Hội đồng xét xử quyết định trở lại xét hỏi khi các bên không có ý kiến phát biểu và đối đáp thêm. Như vậy, Hội đồng xét xử mới xác định thấy đủ phạm vi việc hỏi thêm.

Khi hỏi thêm xong, Chủ tọa lại cho tiếp tục việc tranh luận. Việc tranh luận được tiếp tục xung quanh kết quả hỏi thêm; nếu kết quả hỏi thêm làm thay đổi quan điểm của người tham gia tranh luận thì người đó có quyền thay đổi ý kiến.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015

Luật Hoàng Anh