Việc chăm sóc thay thế phải đáp ứng điều kiện gì theo quy định pháp luật?

Trẻ em là người dưới 16 tuổi. Trẻ em đóng vai trò quan trọng, là nền móng cho sự phát triển của đất nước và cần được quan tâm, chăm sóc, giáo dục của toàn thể xã hội.

Khái quát chăm sóc thay thế.

Chăm sóc thay thế là việc tổ chức, gia đình, cá nhân nhận trẻ em về chăm sóc, nuôi dưỡng khi trẻ em không còn cha mẹ; trẻ em không được hoặc không thể sống cùng cha đẻ, mẹ đẻ; trẻ em bị ảnh hưởng bởi thiên tai, thảm họa, xung đột vũ trang nhằm bảo đảm sự an toàn và lợi ích tốt nhất của trẻ em.

Theo đó, chăm sóc thay thế là biện pháp bảo vệ trẻ em, bảo đảm trẻ em được sống an toàn, lành mạnh, phát triển cũng như tạo điều kiện để trẻ em được bảo vệ khỏi những hành vi xâm hại cũng như được hỗ trợ trong trường hợp có hoàn cảnh đặc biệt.

Điều kiện chăm sóc thay thế

Điều kiện đối với quyết định giao chăm sóc thay thế.

Việc quyết định giao chăm sóc thay thế phải bảo đảm các yêu cầu đối với việc thực hiện chăm sóc thay thế  theo quy định và đáp ứng các điều kiện sau đây:

Thứ nhất: Được sự đồng ý bằng văn bản của người giám hộ đối với trường hợp trẻ em mồ côi cả cha và mẹ, trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em không nơi nương tựa.

Người giám hộ là thực hiện việc chăm sóc và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được giám hộ.

Thứ hai: Việc cho, nhận chăm sóc thay thế đối với trẻ em còn cả cha và mẹ hoặc chỉ còn cha hoặc mẹ nhưng không có khả năng bảo vệ, nuôi dưỡng trẻ em phải được sự đồng ý bằng văn bản của cha và mẹ, cha hoặc mẹ, trừ trường hợp trẻ em được áp dụng biện pháp can thiệp bảo vệ trẻ em theo quy định của Luật trẻ em hoặc khi cha, mẹ bị hạn chế quyền của cha, mẹ theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình.

Việc cho, nhận chăm sóc thay thế đối với trẻ em không cần sự đồng ý bằng văn bản của cha và mẹ, cha hoặc mẹ trong trường hợp trẻ em được áp dụng biện pháp can thiệp bảo vệ trẻ em sau:

+ Bố trí nơi tạm trú an toàn, cách ly trẻ em khỏi môi trường, đối tượng đe dọa hoặc đang có hành vi bạo lực, bóc lột trẻ em;

+ Bố trí chăm sóc thay thế tạm thời hoặc lâu dài cho trẻ em thuộc đối tượng là trẻ em không thể sống cùng cha, mẹ vì sự an toàn của trẻ em; cha, mẹ không có khả năng bảo vệ, nuôi dưỡng trẻ em hoặc chính là người xâm hại trẻ em.

+ Đối với trường hợp trẻ em bị xâm hại, có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi bởi cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em, trẻ em bị xâm hại nhưng cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em từ chối thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ quan lao động - thương binh và xã hội cấp huyện đề nghị Tòa án có thẩm quyền ra quyết định hạn chế quyền của cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em hoặc tạm thời cách ly trẻ em khỏi cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em và áp dụng biện pháp chăm sóc thay thế.

Hạn chế quyền của cha, mẹ là giới hạn của pháp luật nhằm không cho cha, mẹ thực hiện một số quyền đối trẻ em trong một thời hạn nhất định đảm bảo quyền lợi của trẻ em.

Điều kiện đối với cá nhân, gia đình nhận chăm sóc thay thế.

Cá nhân, gia đình nhận chăm sóc thay thế phải bảo đảm các điều kiện sau đây:

Thứ nhất: Cá nhân, người đại diện gia đình là người cư trú tại Việt Nam; có sức khỏe và có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; có tư cách đạo đức tốt; không bị hạn chế một số quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên; không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, xử lý vi phạm hành chính về các hành vi xâm hại trẻ em; không bị kết án về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của người khác, ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình, dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thành niên vi phạm pháp luật, mua, bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em;

Thứ hai: Có chỗ ở và điều kiện kinh tế phù hợp, bảo đảm chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ em;

Thứ ba: Tự nguyện nhận chăm sóc trẻ em; có sự đồng thuận giữa các thành viên trong gia đình về việc nhận chăm sóc trẻ em; các thành viên trong gia đình không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, xử lý vi phạm hành chính về các hành vi xâm hại trẻ em;

Truy cứu trách nhiệm hình sự là buộc người phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội mà họ đã thực hiện.

Xử lý vi phạm hành chính về các hành vi xâm hại trẻ em là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng những biện pháp cưỡng chế do pháp luật quy định khi có hành vi xâm hại trẻ em nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Thứ tư: Người thân thích nhận trẻ em chăm sóc thay thế phải là người thành niên; các trường hợp khác phải hơn trẻ em từ 20 tuổi trở lên.

Người thân thích là những người có quan hệ hôn nhân, nuôi dưỡng, người có cùng dòng máu về trực hệ và người có họ trong phạm vi ba đời

Nhà nước tạo điều kiện chăm sóc thay thế.

Nhà nước khuyến khích cơ quan, tổ chức, gia đình, cá nhân hỗ trợ về tinh thần và vật chất để trợ giúp chăm sóc thay thế cho trẻ em.

Quy định này nhằm giúp đỡ, tạo điều kiện để việc chăm sóc thay thế được thực hiện tốt hơn. Đảm bảo điều kiện cho trẻ em được an toàn, chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục và phát triển toàn diện.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật trẻ em.

Luật Hoàng Anh