Điều kiện bảo hộ đối với thiết kế bố trí được pháp luật quy định như thế nào?

Thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn (sau đây gọi là thiết kế bố trí) là cấu trúc không gian của các phần tử mạch và mối liên kết các phần tử đó trong mạch tích hợp bán dẫn. Quyền sở hữu công nghiệp đối với thiết kế bố trí được xác lập trên cơ sở quyết định cấp Văn bằng bảo hộ của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền theo thủ tục đăng ký quy định tại Luật Sở hữu trí tuệ hoặc công nhận đăng ký quốc tế theo quy định của điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Vậy điều kiện để được cấp Văn bằng bảo hộ thiết kế bố trí được pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam quy định như thế nào?

Căn cứ pháp lý

- Luật Sở hữu trí tuệ số 50/2005/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2005 của Quốc hội (Luật Sở hữu trí tuệ 2005);

- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ ngày 16 tháng 6 năm 2022 của Quốc hội (Luật Sở hữu trí tuệ 2022);

- Nghị định 105/2006/NĐ-CP ngày 22 tháng 9 năm 2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ;

Thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn là gì?

Mạch tích hợp bán dẫn là sản phẩm dưới dạng thành phẩm hoặc bán thành phẩm, trong đó các phần tử với ít nhất một phần tử tích cực và một số hoặc tất cả các mối liên kết được gắn liền bên trong hoặc bên trên tấm vật liệu bán dẫn nhằm thực hiện chức năng điện tử. Mạch tích hợp đồng nghĩa với IC, chip và mạch vi điện tử. Việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ không phải đối với mạch tích hợp mà là thiết kế bố trí. 

Khoản 15 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 quy định về thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn như sau: "Thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn (sau đây gọi là thiết kế bố trí) là cấu trúc không gian của các phần tử mạch và mối liên kết các phần tử đó trong mạch tích hợp bán dẫn."

Thiết kế bố trí được bảo hộ ở dạng vật chất bất kì, bao gồm: mặt nạn in lito ảnh (photolithographic mask), hình vẽ hoặc ảnh chụp thiết kế, dữ liệu bố trí và có thể là sản phẩm mạch tích hợp. Những nội dung liên quan đến bảo hộ thiết kế bố trí được làm rõ trong Hiệp ức IPIC.

Điều kiện chung đối với thiết kế bố trí được bảo hộ

Điều 68 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 quy định về 02 điều kiện bảo hộ thiết kế bố trí: có tính nguyên gốc và có tính mới thương mại.

- Thứ nhất, tính nguyên gốc của thiết kế bố trí được xác định qua các nội dung sau theo quy định tại khoản 1 Điều 70 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau: (i) Là kết quả lao động sáng tạo của chính tác giả; (ii) chưa được những người sáng tạo thiết kế bố trí và những nhà sản xuất mạch tích hợp dân biết đến một cách rộng rãi tại thời điểm tạo ra thiết kế bố trí đó. Tính nguyên gốc của thiết kế bố trí không phải là yêu cầu về tính sáng tạo, tức phải đạt được trình độ nào đó như trong bảo hộ sáng chế, thiết kế bố trí có thể chỉ là sự kết hợp hay phát triển thông thương của các thiết kế bố trí và nếu bảo đảm tính nguyên gốc thì vẫn được coi là đáp ứng yêu cầu về tính nguyên gốc để được bảo hộ. Điều 3.2.b Hiệp ước IPIC cũng như trong pháp luật của Hoa Kỳ và Châu Âu quy định như sau: "Thiết kế bố trí là sự kết hợp các phần tử, các mối liên kết thông thường chỉ được coi là có tính nguyên gốc nếu toàn bộ sự kết hợp đó có tính nguyên gốc theo quy định".

- Thứ hai, tính mới thương mại của thiết kế bố trí. Tính mới thương mại được xác định bằng các yêu cầu về khai thác thương mại thiết kế bố trí. Tính mới thương mại tại Điều 71 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 quy định cụ thể đối với hai trường hợp sau: 

(i) chưa được khai thác thương mại tại bất kỳ nơi nào trên thế giới trước ngày nộp đơn đăng kí;

(ii) không bị coi là mất tính mới nếu đơn đăng ký thiết kế bố trí được nộp trong thời hạn hai năm kể từ ngày thiết kế bố trí đó đã được người có quyền đăng kí (theo quy định tại Điều 86, Điều 86a) hoặc người được người đó cho phép khai thác nhằm mục đích thương mại lần đầu tiên tại bất kì nơi nào trên thế giới.  Khai thác thiết kế bố trí nhằm mục đích thương mại theo quy định này là hành vi phân phối công khai nhằm mục đích thương mại đối với mạch tích hợp bán dẫn được sản xuất theo thiết kế bố trí hoặc hàng hóa chứa mạch tích hợp bán dẫn đó. 

Đối tượng không được bảo hộ với danh nghĩa thiết kế bố trí

Theo Điều 69 Luật sở hữu trí tuệ 2005 quy định:

“Điều 69. Đối tượng không được bảo hộ với danh nghĩa thiết kế bố trí

Các đối tượng sau đây không được bảo hộ với danh nghĩa thiết kế bố trí:

1. Nguyên lý, quy trình, hệ thống, phương pháp được thực hiện bởi mạch tích hợp bán dẫn;

2. Thông tin, phần mềm chứa trong mạch tích hợp bán dẫn.”

Những đối tượng trên không được đăng ký dưới dạng thiết kế bố trí bởi lẽ những nguyên lý, quy trình…hay hệ thống không đảm bảo tính mới thương mại bởi đã được nhiều người biết đến và sử dụng. Tương tự như vậy, thiết kế bố trí bảo hộ dưới dạng cấu trúc nên những thông tin hay phần mềm trong mạch tích hợp cũng sẽ không được bảo hộ dưới dạng này.  Do đó những đối tượng trên sẽ không được bảo hộ dưới dạng thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn.

Hành vi xâm phạm quyền đối với thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn

Điều 126 Luật sở hữu trí tuệ 2005 quy hành vi xâm phạm quyền sử dụng đối với kiểu dáng công nghiệp bao gồm:

- Thứ nhất, sử dụng thiết kế bố trí được bảo hộ hoặc bất kỳ phần nào có tính nguyên gốc của thiết kế bố trí trong thời hạn hiệu lực của văn bằng bảo hộ mà không được phép của chủ sở hữu. Các hành vi sử dụng kiểu dáng công nghiệp được quy định tại khoản 2 Điều 124 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 bao gồm: (i) Sao chép thiết kế bố trí; sản xuất mạch tích hợp bán dẫn theo thiết kế bố trí được bảo hộ; (ii)  Bán, cho thuê, quảng cáo, chào hàng hoặc tàng trữ các bản sao thiết kế bố trí, mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí hoặc hàng hóa chứa mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí được bảo hộ; (iii) Nhập khẩu bản sao thiết kế bố trí, mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí hoặc hàng hóa chứa mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí được bảo hộ. Những hành vi này thuộc độc quyền của chủ sở hữu. Bởi vậy hành vi sử dụng thiết kế bố trí mà không được phép của chủ sở hữu cũng không thuộc trường hợp giới hạn do pháp luật quy địnhbị coi là hành vi xâm phạm quyền đối vớithiết kế bố trí.

- Thứ hai, sử dụng kiểu dáng công nghiệp mà không trả tiền đền bù theo quy định về quyền tạm thời quy định tại Điều 131 Luật Sở hữu trí tuệ 2005. Theo đó, Điều 131 Luật Sở hữu trí tuệ ghi nhận: Đối với thiết kế bố trí đã được người có quyền đăng ký hoặc người được người đó cho phép khai thác thương mại trước ngày cấp Giấy chứng nhận đăng ký thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, nếu người có quyền đăng ký biết rằng thiết kế bố trí đó đang được người khác sử dụng nhằm mục đích thương mại thì người đó có quyền thông báo bằng văn bản về quyền đăng ký của mình đối với thiết kế bố trí đó cho người sử dụng để người đó chấm dứt việc sử dụng thiết kế bố trí hoặc tiếp tục sử dụng.

Yếu tố xâm phạm quyền đối với thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn

Theo Điều 9 Nghị định 105/2006/NĐ-CP quy định về yếu tố xâm phạm quyền đối với thiết kế bố trí cụ thể như sau:

Yếu tố xâm phạm quyền đối với thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn (sau đây gọi là thiết kế bố trí) có thể thuộc một trong các dạng sau đây:

+ Thiết kế bố trí được tạo ra do sao chép trái phép thiết kế bố trí được bảo hộ;

+ Mạch tích hợp bán dẫn được tạo ra một cách trái phép theo thiết kế bố trí được bảo hộ;

+ Sản phẩm hoặc bộ phận (phần) sản phẩm gắn mạch tích hợp bán dẫn quy định tại điểm b khoản này.

Căn cứ xác định yếu tố xâm phạm quyền đối với thiết kế bố trí là phạm vi bảo hộ quyền đối với thiết kế bố trí được xác định theo Giấy chứng nhận đăng ký thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Luật sở hữu trí tuệ.

Luật Hoàng Anh