Sử dụng sách, giáo trình photo có vi phạm bản quyền không?

Hiện nay việc sao chép các tác phẩm được bảo hộ diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt ở các trường đại học thì việc photo sách, giáo trình tài liệu tham khảo diễn ra phổ biến. Vậy pháp luật quy định như thế nào về hành vi sao chép tác phẩm đó, hành vi đó có được coi là xâm phạm bản quyền không? GỌI NGAY tới hotline 0908308123 để được Luật sư TƯ VÂN MIỄN PHÍ và cung cấp dịch vụ tư vấn sở hữu trí tuệ tư vấn các quy định pháp luật liên quan đến sở hữu trí tuệ một cách NHANH CHÓNG - HIỆU QUẢ hoặc tìm hiểu các thông tin pháp lý cơ bản nhất  trong nội dung bài viết dưới đây.  

Căn cứ pháp lý

- Luật Sở hữu trí tuệ số 50/2005/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2005 của Quốc hội;

- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ ngày 19 tháng 6 năm 2009 (Luật Sở hữu trí tuệ 2009)

- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, ngày 16 tháng 6 năm 2022 (Luật Sở hữu trí tuệ 2022);

Vi phạm bản quyền

Pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam chưa có quy định cụ thể về khái niệm bản quyên cũng như khái niệm về vi phạm bản quyền, Tuy nhiên, bản quyền có thể được hiểu là một thuật ngữ pháp lý được sử dụng để miêu tả quyền tác giả có, đối với các tác phẩm văn học và nghệ thuật của người đó. Các tác phẩm thuộc phạm vi bản quyền bao gồm từ sách, nhạc, điêu khắc, phim chuyện, các dữ liệu máy tính, quảng cáo hay những bản vẽ kỹ thuật… (Bản quyền còn được gọi là quyền tác giả).

Vi phạm bản quyền được hiểu là việc sử dụng tác phẩm của người khác đã đăng ký bản quyền và được pháp luật bảo vệ bởi luật bản quyền một cách trái phép như quyền sao chép, phân phối, hiển thị hoặc thực hiện công việc được bảo vệ…

Quyền tác giả là gì?

Khoản 2 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 đưa ra khái niệm về quyền tác giả như sau: “ Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.”

Theo đó, quyền tác giả là phạm vi các quyền nhân thân và quyền tài sản của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học do họ tạo ra hoặc được sở hữu. Quyền tác giả được dùng để bảo vệ các sáng tạo tinh thần có tính chất văn hóa không bị vi phạm bản quyền, như các bài viết về khoa học hay văn học, sáng tác nhạc, ghi âm, tranh vẽ, hình chụp, phim và các chương trình truyền thanh. Quyền này bảo vệ các quyền lợi cá nhân và lợi ích kinh tế của tác giả trong mối liên quan với tác phẩm. Hiểu một cách đơn giản, quyền tác giả cho phép tác giả và chủ sở hữu quyền tác giả được độc quyền khai thác tác phẩm; chống lại việc sao chép, trình diễn bất hợp pháp.

Hành vi xâm phạm bản quyền thực chất chính là hành vi xâm phạm quyền tác giả.

Sách, giáo trình có được bảo hộ quyền tác giả không?

Điểm a khoản 1 Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 được sửa đổi, bổ sung tại khoản 5 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ 2009 quy định tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học được bảo hộ bao gồm:

a) Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình và tác phẩm khác được thể hiện dưới dạng chữ viết hoặc ký tự khác;

Như vậy theo quy định này, sách giáo trình, sách giáo khoa hoặc các loại sách nghiên cứu chuyên ngành khác đều được xếp vào loại hình các tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả. 

Những hành vi xâm phạm quyền tác giả đối với sách, giáo trình

Khoản 1 Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 được sửa đổi, bổ sung tại khoản 8 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ 2022 quy định hành vi xâm phạm quyền tác giả bao gồm:

" 1. Xâm phạm quyền nhân thân quy định tại Điều 19 của Luật này. 

2. Xâm phạm quyền tài sản quy định tại Điều 20 của Luật này.

 3. Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ quy định tại các điềều 25, 25a và 26 của Luật này.

4. Cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu biện pháp công nghệ hữu hiệu do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình nhằm thực hiện hành vi quy định tại Điều này và Điều 35 của Luật này.

5. Sản xuất, phân phối, nhập khẩu, chào bán, bán, quảng bá, quảng cáo, tiếp thị, cho thuê hoặc tàng trữ nhằm mục đích thương mại các thiết bị, sản phẩm hoặc linh kiện, giới thiệu hoặc cung cấp dịch vụ khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị, sản phẩm, linh kiện hoặc dịch vụ đó được sản xuất, sử dụng nhằm vô hiệu hóa biện pháp công nghệ hữu hiệu bảo vệ quyền tác giả.

6. Cố ý xóa, gỡ bỏ hoặc thay đổi thông tin quản lý quyền mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền tác giả theo quy định của pháp luật.

7. Cố ý phân phối, nhập khẩu để phân phối, phát sóng, truyền đạt hoặc cung cấp đến công chúng bản sao tác phẩm khi biết hoặc có cơ sở để biết thông tin quản lý quyền đã bị xóa, gỡ bỏ, thay đổi mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả; khi biết hoặc có cơ sở để biết việc thực hiện hành vi đó sẽ xúi giục, tạo khả năng, tạo điều kiện thuận lợi hoặc che giấu hành vi xâm phạm quyền tác giả theo quy định của pháp luật.

8. Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ quy định để được miễn trừ trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian quy định tại khoản 3 Điều 198b của Luật này."

Theo đó, xâm phạm uyền tài sản là một trong những ahnhf vi xâm phạm quyền tác giả. Một trong các quyền tài sản được quy định tại Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ đó là Sao chép trực tiếp hoặc gián tiếp toàn bộ hoặc một phần tác phẩm bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào, trừ trường hợp sao chép tác phẩm chỉ để thực hiện các quyền khác theo quy định của Luật này; sao chép tạm thời theo một quy trình công nghệ, trong quá trình hoạt động của các thiết bị để truyền phát trong một mạng lưới giữa các bên thứ ba thông qua trung gian hoặc sử dụng hợp pháp tác phẩm, không có mục đích kinh tế độc lập và bản sao bị tự động xóa bỏ, không có khả năng phục hồi lại.

Theo quy định này, photo sách là một trong những hình thức sao chép tác phẩm. Vậy có phải trong mọi trường hợp sử dụng sách, giáo trình photo đều xâm phạm quyền tác giả không?

Sử dụng sách, giáo trình photo có xâm phạm quyền tác giả không? 

Căn cứ theo Khoản 1 Điều 25 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 được sửa đổi, bổ sung bởi Khoản 6 Điều 1 Luật sở hữu trí tuệ năm 2009 quy định các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền bản quyền bao gồm:

“Điều 25. Các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao

a) Tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân;

b) Trích dẫn hợp lý tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để bình luận hoặc minh họa trong tác phẩm của mình;

c) Trích dẫn tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để viết báo, dùng trong ấn phẩm định kỳ, trong chương trình phát thanh, truyền hình, phim tài liệu;

d) Trích dẫn tác phẩm để giảng dạy trong nhà trường mà không làm sai ý tác giả, không nhằm mục đích thương mại;

đ) Sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu;

e) Biểu diễn tác phẩm sân khấu, loại hình biểu diễn nghệ thuật khác trong các buổi sinh hoạt văn hoá, tuyên truyền cổ động không thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào;

g) Ghi âm, ghi hình trực tiếp buổi biểu diễn để đưa tin thời sự hoặc để giảng dạy;

h) Chụp ảnh, truyền hình tác phẩm tạo hình, kiến trúc, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng được trưng bày tại nơi công cộng nhằm giới thiệu hình ảnh của tác phẩm đó;

i) Chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị;

k) Nhập khẩu bản sao tác phẩm của người khác để sử dụng riêng.”

Như vậy, nếu chỉ photo không nhiều hơn 01 bản nhằm mục đích học tập, nghiên cứu và giảng dạy và không sao chép để đi bán hay nhằm mục đích khác thì vẫn được coi là không vi phạm bản quyền. Mọi trường hợp không đáp ứng yêu cầu về số lượng và mục đích của việc photo sách theo quy định trên đều được coi là vi phạm bản quyền và sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật.

Mức xử phạt hành vi xâm phạm quyền sao chép tác phẩm

Theo Điều 18 Nghị định số 131/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính đối với quyền tác giả, quyền liên quan như sau:

“Điều 18. Hành vi xâm phạm quyền sao chép tác phẩm

1. Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 35.000.000 đồng đối với hành vi sao chép tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.

2. Biện pháp khắc phục hậu quả:

Buộc dỡ bỏ bản sao tác phẩm vi phạm dưới hình thức điện tử trên môi trường mạng và kỹ thuật số hoặc buộc tiêu hủy tang vật vi phạm đối với hành vi vi phạm.”

Hành vi sao chép tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả sẽ bị phạt tiền từ 15 - 35 triệu đồng, đồng thời phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả đó là buộc dỡ bỏ bản sao tác phẩm vi phạm dưới hình thức điện tử, trên môi trường mạng và kỹ thuật số hoặc buộc tiêu hủy tang vật vi phạm.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Luật sở hữu trí tuệ.

Dịch vụ tư vấn pháp luật sở hữu trí tuệ của Luật Hoàng Anh

Nếu như có thắc mắc hoặc có vấn đề nào chưa rõ, đừng ngần ngại liên hệ với Công ty Luật Hoàng Anh qua số hotline: 0908 308 123 để trao đổi và làm rõ thêm.

Các luật sư của Luật Hoàng Anh là những luật sư chuyên nghiệp, có nhiều năm kinh nghiệm hành nghề, trực tiếp tiến hành thủ tục sẽ tư vấn và cung cấp dịch vụ phù hợp - hiệu quả - tiết kiệm chi phí theo yêu cầu của Quý Khách hàng..