Ý nghĩa của việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là gì?

Ngày nay, quyền sở hữu trí tuệ đã trở thành công cụ thúc đẩy sự phát triển của khoa học, công nghệ nói riêng và kinh tế-xã hội nói chung. Vấn đề bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ có ý nghĩa quan trọng đối với không chỉ chủ thể quyền sở hữu trí, chủ thể sản xuất, kinh doanh, ngườ tiêu dùng mà còn liên quan đến sử phát triển của Quốc gia. Bài viết sau đây của Luật Hoàng Anh sẽ đi sâu làm rõ nội dung này.

Căn cứ pháp lý

- Luật Sở hữu trí tuệ số 50/2005/QH11 ngày 29/11/2005 (Luật Sở hữu trí tuệ 2005);

- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ ngày 19/6/2009 (Luật Sở hữu trí tuệ 2009)

Quyền sở hữu trí tuệ là gì?

Theo Khoản 1 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ 2005 được sửa đổi, bổ sung bởi Khoản 2 Điều 1 Luật sở hữu trí tuệ năm 2009 quy định: “Quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ, bao gồm quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng.”

Khi cá nhân, tổ chức có quyền sở hữu trí tuệ thì thực chất đây là việc Nhà nước chấp nhận bảo hộ quyền này cho cá nhân, tổ chức đó. 

Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là gì?

Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ được hiểu là nhà nước và chủ thể quyền sở hữu trí tuệ sử dụng các phương thức pháp lý để bảo vệ quyền sở hữu các đối tượng sở hữu trí tuệ của mình, chống lại mọi sự xâm phạm để giữ nguyên vẹn quyền sở hữu các đối tượng này. Quyền sở hữu trí tuệ được bảo vệ bằng các biện pháp hành chính, dân sự và hình sự. Trong đó chủ thể quyền có thể tự bảo vệ hoặc bằng hoạt động của cơ quan nhà nước thông qua việc khởi kiện tại Toà án, hoặc gửi đơn yêu cầu xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ tới các cơ quan nhà nước có thẩm quyền là Thanh tra Khoa học và Công nghệ (nếu là hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp), Thanh tra Văn hoá, Thể thao và Du lịch (nếu là hành vi xâm phạm quyền tác giả và quyền liên quan), Thanh tra Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nếu là hành vi xâm phạm đối với giống cây trồng) hoặc gửi tới các cơ quan như: Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ, Hải quan, Quản lý thị trường.

Cần phân biệt bảo hộ và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ không theo "nghĩa rộng" mà chỉ hướng đến việc Nhà nước chính thức công nhận quyền đối với các đối tượng sở hữu trí tuệ thông qua việc xác lập quyền. Điều này đã được thể hiện rõ qua cách dùng thuật ngữ "điều kiện bảo hộ sáng chế", "điều kiện bảo hộ nhãn hiệu"... khi đây chỉ là các yêu cầu để xác lập quyền đối với các đối tượng này mà không điều chỉnh việc bảo vệ quyền sau khi được xác lập. Theo đó, bảo hộ và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là hai giai đoạn kế tiếp nhau chứ không bao hàm nhau.

Ý nghĩa của việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với chủ thể quyền sở hữu trí tuệ

Sở hữu trí tuệ là kết quả của quá trình sáng tạo, đầu tư trí tuệ, công sức, tiền bạc của cá nhân, tổ chức. Hoạt động sáng tạo trí tuệ sẽ mang lại những lợi ích nhất định về vật chất và tinh thần cho chủ thể quyền sở hữu trí tuệ. Với việc hừa nhận và đảm bảo quyền chủ thể sáng tạo bằng cách trao độc quyền sử dụng, tạo sự cân bằng giữa lợi ích của chủ thể sáng tạo và người sử dung....từ đó góp phần tạo điều kiện và môi trường thuận lợi khuyến khích và hỗ trợ các tổ chức, cá nhân sáng tạo nhiều hơn bởi bảo hộ tài sản trí tuệ sẽ đảm bảo quyền ( quyền nhân thân và quyền tài sản) của chủ sở hữu đối với sản phẩm mà mình sáng tạo ra. Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ sẽ giúp khuyến khích sự sáng tạo, thúc đẩy những nỗ lực, cống hiến của các cá nhân, tổ chức vào hoạt động nghiên cứu khoa học, cải tiến kỹ thuật tạo ra những sản phẩm vật chất và tinh thần cho xã hội.

Ý nghĩa của việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với chủ thể sản xuất, kinh doanh

Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ góp phần giảm thiểu tổn thất cho các nhà sản xuất kinh doanh và thúc đẩy họ sản xuất kinh doanh hợp pháp bởi việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ sẽ giúp răn đe, ngăn chặn những hành vi cạnh tranh không lành mạnh, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (làm hàng giả, hàng nhái...) gây thiệt hại về uy tín, danh dự và kinh tế cho các doanh nghiệp. Bảo đảm sự phát triển lành mạnh của thị trường từ đó thúc đẩy thương mại trong nước và quốc tế.

Ý nghĩa của việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với người tiêu dùng

Thông qua việc ngăn chặn những hành vi cạnh tranh không lành mạnh, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ thì bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ hiệu quả còn giúp bảo vệ người tiêu dùng, cho người tiêu dùng có cơ hội lựa chọn và được sử dụng các hàng hóa, dịch vụ chất lượng cao, đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng. 

Ý nghĩa của việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với Quốc gia

Sở hữu trí tuệ đã được khẳng định là “một công cụ đắc lực để phát triển kinh tế”, cho nên bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ hiệu quả sẽ tạo được môi trường cạnh tranh lành mạnh, là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, thu hút chuyển giao công nghệ và đầu tư nước ngoài. Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập như hiện nay, với sự luân chuyển mạnh mẽ, liên tục của các tài sản hữu hình cũng như các tài sản vô hình giữa các Quốc gia, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ còn góp phần bảo vệ lợi ích Quốc gia. Hơn nữa, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ còn có ý nghĩa chính trị “bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là nghĩa vụ bắt buộc, điều kiện tiên quyết đối với các Quốc gia là thành viên của Tổ chức thương mại thế giới và với các Quốc gia đang muốn trử thành thành viên của Tổ chức này. Nhiều nước đặc biệt là các nước đang phát triển đã coi việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ là điều không thể thiếu để thiết lập các quan hệ thương mại, việc thực hiện không đầy đủ về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ có thể tạo ra sự căng thẳng về thương mại”.

Bên cạnh đó, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ còn góp phần thúc đẩy hoạt động thương mại lành mạnh trên phạm vi toàn cầu.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Luật sở hữu trí tuệ.

Luật Hoàng Anh