Quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu tài liệu lưu trữ tư là gì?

Lưu trữ là hoạt động lưu giữ tài liệu nhằm gìn giữ và phát huy các giá trị của tài liệu lưu trữ, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân. Luật Lưu trữ 2024 được Quốc hội ban hành đã quy định về quản lý tài liệu lưu trữ và cơ sở dữ liệu tài liệu lưu trữ; nghiệp vụ lưu trữ; tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ; lưu trữ tư; hoạt động dịch vụ lưu trữ và quản lý nhà nước về lưu trữ.

Vậy căn cứ theo quy định Luật Lưu trữ 2024, quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu tài liệu lưu trữ tư là gì?. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết vấn đề trên. Hãy GỌI NGAY tới 0908308123 để được Luật sư tư vấn miễn phí và cung cấp các dịch vụ theo yêu cầu.

Căn cứ pháp lý

- Luật Lưu trữ năm 2024;

- Luật Lưu trữ năm 2011.

Chính sách của Nhà nước để phát triển lưu trữ tư

Nhà nước đã ban hành những chính sách để phát triển lưu trữ tư. Vấn đề này đã được quy định cụ thể tại Điều 48 Luật Lưu trữ 2024 như sau:

1. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức của xã hội về ý nghĩa, tầm quan trọng của tài liệu lưu trữ.

2. Bảo hộ quyền sở hữu đối với tài liệu lưu trữ tư; có biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời hành vi phá hoại, chiếm đoạt, sử dụng trái phép tài liệu lưu trữ tư.  

3. Khuyến khích tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng cung cấp thông tin về tài liệu lưu trữ tư để xây dựng cơ sở dữ liệu tài liệu lưu trữ tư, ký gửi, tặng cho, bán tài liệu lưu trữ tư cho Nhà nước.

4. Hướng dẫn nghiệp vụ lưu trữ đối với tài liệu lưu trữ tư phục vụ cộng đồng. Hỗ trợ phương tiện, trang thiết bị để tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng thực hiện lưu trữ tư phục vụ cộng đồng và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ tư.

5. Tạo điều kiện thuận lợi để tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng đầu tư nguồn lực, phát triển lưu trữ tư phục vụ cộng đồng.

6. Cung cấp dịch vụ thẩm định giá trị tài liệu lưu trữ tư và công nhận tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt; nhận ký gửi tài liệu lưu trữ tư.

7. Vinh danh, khen thưởng tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng có thành tích, đóng góp cho lưu trữ.

Điều 48 Luật Lưu trữ 2024 đã quy định chính sách toàn diện của Nhà nước trong việc khuyến khích và phát triển hoạt động lưu trữ tư thông qua việc bảo vệ quyền sở hữu tài sản của chủ sở hữu; hướng dẫn nghiệp vụ lưu trữ; hỗ trợ phương tiện kỹ thuật cho chủ thể lưu trữ tư...

Quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu tài liệu lưu trữ tư

Lưu trữ tư là lưu trữ của cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng, tổ chức không phải là hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ. Điều 49 Luật Lưu trữ 2024 đã quy định quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu tài liệu lưu trữ tư như sau:

1. Sở hữu hợp pháp tài liệu lưu trữ tư.

Cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng, tổ chức được quyền sở hữu hợp pháp tài liệu lưu trữ của mình. Quy định này đã tạo nền tảng quan trọng đảm bảo chủ sở hữu tài liệu thực hiện việc quản lý, khai thác và quyền khác trong phạm vi pháp luật cho phép.

2. Quản lý, bảo quản an toàn và sử dụng, phát huy hiệu quả giá trị tài liệu lưu trữ tư.

Tài liệu lưu trữ tư không chỉ là tài sản cá nhân mà còn mang giá trị quan trọng về lịch sử, văn hóa, khoa học và nhiều lĩnh vực khác trong đời sống xã hội. Vì vậy, chủ sở hữu tài liệu lưu trữ tư có quyền và nghĩa vụ quản lý, bảo quản an toàn và phát huy hiệu quả giá trị tài liệu.

3. Ký gửi, tặng cho, bán tài liệu lưu trữ tư.

Tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng được ký gửi tài liệu lưu trữ tư vào lưu trữ lịch sử. Đồng thời, tài liệu lưu trữ tư được tặng cho Nhà nước khi không thuộc một trong các trường hợp sau: (1) Đang có tranh chấp về quyền sở hữu hoặc quyền quản lý hợp pháp; (2) Tài liệu không có khả năng bảo quản lâu dài; (3) Không phù hợp với điều kiện bảo quản của lưu trữ lịch sử; (4) Vi phạm quy định về hành vi bị nghiêm cấm.

>>>Xem thêm tại: Các hành vi bị nghiêm cấm trong lưu trữ là gì?

4. Tổ chức lưu trữ tư phục vụ cộng đồng.

Chủ sở hữu tài liệu lưu trữ tư được tổ chức lưu trữ tư phục vụ cộng đồng, từ đó tạo điều kiện thuận lợi để người dân tiếp cận nhiều nguồn tư liệu lưu trữ quý giá, góp phần thúc đẩy phát triển xã hội.

5. Cho phép cơ quan, tổ chức, cá nhân sử dụng tài liệu lưu trữ tư theo thỏa thuận. 

Cá nhân, tổ chức, cơ quan được phép sử dụng tài liệu lưu trữ theo thỏa thuận với chủ sở hữu. Quy định này thể hiện sự linh hoạt trong việc chia sẻ và khai thác tài liệu lưu trữ tư, đồng thời tạo cơ hội cho các cá nhân, tổ chức, cơ quan khác được tiếp cận tài liệu.

6. Tiếp nhận, huy động và sử dụng các nguồn lực hợp pháp trong lưu trữ tư.

Để tạo điều kiện phát triển cho lưu trữ tư, Luật Lưu trữ 2024 quy định chủ sở hữu có quyền huy động vốn, nhận hỗ trợ, tiếp nhận từ các nguồn vốn hợp  trong và ngoài nước.

7. Được Nhà nước vinh danh, khen thưởng theo quy định của pháp luật về thi đua, khen thưởng.

Lưu trữ tư để phục vụ hoạt động thực tiễn, nghiên cứu khoa học, lịch sử, gìn giữ, phát huy giá trị truyền thống của gia đình, dòng họ, cộng đồng và các giá trị khác của tài liệu lưu trữ, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Do đó, quy định này thể hiện rõ chính sách khuyến khích và ghi nhận của Nhà nước đối với công tác lưu trữ tư hiện nay.

Như vậy, so sánh với Luật Lưu trữ 2011, Luật Lưu trữ 2024 đã bổ sung quy định về quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu tài liệu tư. Quy định trên đã có tạo cơ sở pháp lý quan trọng trong việc công nhận và bảo đảm quyền sở hữu tài sản của tổ chức, cá nhân, cơ quan đang sở hữu tài liệu lưu trữ tư. 

Đồng thời, đây cũng là yếu tố thúc đẩy sự phát triển của lưu trữ tư, góp phần từng bước hình thành một hệ thống lưu trữ quốc gia toàn diện, đa dạng và mang tính xã hội hóa cao hơn trong bối cảnh hiện nay.

Tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt là gì?

Khoản 1 Điều 52 Luật Lưu trữ 2024 đã quy định về tiêu chí xác định tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt như sau:

Tiêu chí xác định và trình tự, thủ tục công nhận tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt được thực hiện theo quy định tại Điều 38 và Điều 39 của Luật này.

Theo đó, tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt phải đáp ứng một trong các tiêu chí về nội dung và hình thức, xuất xứ sau:

Tiêu chí về nội dung

Tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt cần đảm bảo một trong các điều kiện về nội dung gồm:

a) Phản ánh lịch sử hình thành và phát triển của quốc gia, dân tộc, của ngành, lĩnh vực;

b) Quá trình hình thành, xác lập và thực thi chủ quyền lãnh thổ Việt Nam, biên giới quốc gia;

c) Công trình khoa học, sản phẩm tiêu biểu của ngành, lĩnh vực;

d) Thân thế, sự nghiệp và đóng góp của cá nhân, gia đình, dòng họ tiêu biểu;

đ) Tài liệu lưu trữ khác có tầm quan trọng đặc biệt đối với quốc gia, dân tộc hoặc thế giới.

Căn cứ quy định trên, tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt cần phản ánh về một trong các nội dung thể hiện giá trị lịch sử, chính trị, quá trình hình thành đất nước, xác lập và thực thi chủ quyền lãnh thổ; giá trị khoa học; văn hóa; sự nghiệp và đóng góp của cá nhân, gia đình, dòng họ tiêu biểu…

Tiêu chí về hình thức, xuất xứ

Ngoài việc đáp ứng các tiêu chí về nội dung, tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt cần có một trong các điều kiện về hình thức, xuất xứ sau:

a) Phương pháp, kỹ thuật trình bày đặc sắc, có tính thẩm mỹ và nghệ thuật;

b) Đặc trưng, điển hình của thời kỳ lịch sử;

c) Hình thành trong hoàn cảnh lịch sử đặc biệt về thời gian, địa điểm hoặc tác giả.

Như vậy, Điều 38 Luật Lưu trữ năm 2024 đã quy định các tiêu chí về nội dung và tiêu chí về hình thức để xác định tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt, từ đó bảo đảm tính toàn diện, phù hợp với tính chất của tài liệu lưu trữ.

>>>Xem thêm tại: Thủ tục công nhận tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt được quy định như thế nào trong Luật Lưu trữ 2024?

Bạn không có thời gian để thực hiện hoặc chưa nắm rõ các quy định pháp luật hiện hành, hãy liên hệ với Luật Hoàng Anh để được tư vấn và cung cấp dịch vụ một cách HIỆU QUẢ và TIẾT KIỆM CHI PHÍ NHẤT.

Luật Hoàng Anh.